Podział majątku w związku partnerskim – postępowanie

Obecnie coraz więcej osób decyduje się na pozostawanie w związku nieformalnym (konkubinacie) – nawet przez wiele lat. Niezależnie od motywacji dotyczących spojrzenia na partnerstwo, związki „bez papierka”, a więc niesformalizowane, wydają się ich uczestnikom łatwiejsze do zakończenia. W wielu aspektach jest to rzeczywiście prawda, natomiast należy pamiętać, że problem może pojawić się przy chęci podziału majątku z wyrównaniem dorobku po rozstaniu. Czy w polskim prawie w ogóle istnieje taka możliwość? Jak z podziałem własności mieszkania, domu czy nawet samochodu mają poradzić sobie osoby pozostające przez wiele lat w związkach nieformalnych? O tych i innych aspektach nieoficjalnego „rozwodu” w konkubinacie piszemy poniżej – zapraszamy do lektury!

Podział majątku w konkubinacie – czy wygląda tak, jak w małżeństwie?

W Polsce małżeństwa instytucjonalne (a więc małżeństwa zawarte w Urzędzie Stanu Cywilnego) są objęte szczególną ochroną prawną. Do ich regulacji stosuje się dedykowane przepisy prawa rodzinnego (zawarte w Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym) – także w sytuacji rozwodu oraz podziału majątku. Wówczas podział ten może nastąpić przed sądem (jeśli małżonkowie posiadali wspólnotę majątkową) lub w ramach umowy notarialnej – jeżeli małżonkowie są zgodni co do podziału i wcześniej podpisali intercyzę (a tym samym trwali w rozdzielności majątkowej). Niestety, związki nieformalne nie podlegają takim regulacjom – i o ile trwają w zgodzie, nie ma w takich okolicznościach wielu problemów. Rozpoczynają się one w momencie rozstania i konieczności podziału majątku zgromadzonego w trakcie trwania związku. Takim parom nie przysługuje bowiem prawo podziału majątku dorobkowego, stosowane przy podziale majątku w trakcie rozwodu.

Wielu osobom związki nieformalne kojarzą się z krótkotrwałymi relacjami, jednak – wbrew pozorom – takie pary są w stanie przez wiele lat zgromadzić pokaźny majątek, w skład którego wchodzą (przykładowo) pojazdy, grunty czy inne nieruchomości (także te nabyte na kredyt). Na jakiej podstawie można więc dokonać podziału majątku bez ślubu?

Konkubinat a podział majątku po rozstaniu – jak to wygląda w praktyce?

Podział majątku w konkubinacie – jeśli para zdecyduje się na rozstanie – może oczywiście odbyć się polubownie. Chodzi tu przede wszystkim o „pokojowe” podzielenie się zgromadzonymi podczas trwania związku rzeczami: sprzętem RTV i AGD, meblami i innymi elementami wspólnego „majątku”. Co jednak z cenniejszymi jego składnikami, takimi jak mieszkanie czy dom? W takiej sytuacji sprawę należy rozstrzygnąć u notariusza, spisując umowę o zniesienie współwłasności. Warto dodać, że rozwiązaniem może być również uprzednia sprzedaż nieruchomości oraz podział zysku finansowego między obie strony. O tym, jak podzielić nieruchomość zakupioną dzięki kredytowaniu, można przeczytać w artykule napisanym przez naszych ekspertów Podział majątku a kredyt – jak go przeprowadzić?

Podział majątku po rozpadzie związku nieformalnego w sądzie

Przy braku porozumienia między partnerami, co do podziału majątku, po zakończeniu związku nieformalnego, jedynym wyjściem będzie rozpoczęcie postępowania nieprocesowego w sądzie. Można to zrobić na podstawie dwóch rodzajów przepisów:

• pierwszy stosuje się w sytuacji, w której jedna strona związku dokonywała wyłącznych nakładów na dobra wchodzące w skład majątku „wspólnego”, czyli – mówiąc wprost – płaciła za wszystkie rzeczy i sprzęty znajdujące się w otoczeniu związku. Wówczas, składając wniosek do sądu, można posłużyć się przepisami o bezpodstawnym wzbogaceniu i na tej podstawie żądać zwrotu rzeczy lub równowartości pieniężnej od osoby, która za te dobra nie płaciła;

• drugi rodzaj przepisów stosuje się w sytuacji, w której obie strony miały równy wkład w zakup poszczególnych dóbr (a mówiąc wprost „składały się” na zakup mieszkania, samochodu czy mebli). Chodzi tu o wspomniane już wcześniej prawo dotyczące zniesienia współwłasności. Aby uzyskać zniesienie i podział własności konkretnych rzeczy czy nieruchomości przed sądem, należy złożyć stosowny wniosek, w którym wyszczególniony będzie żądany podział. Podczas rozprawy sąd zbada, czy roszczenia jednej ze stron zgadzają się ze stanem faktycznym (na podstawie relacji świadków, zgromadzonych przez strony dokumentów zakupu oraz innych dowodów) i zadecyduje o zniesieniu współwłasności.

***

W przypadku wątpliwości dotyczących podziału majątku po zakończeniu związku nieformalnego bądź chęci uzyskania pomocy w odzyskaniu części pieniędzy po zakończeniu konkubinatu, zachęcamy do kontaktu z naszymi ekspertami – prawnikami specjalizującymi się w tego rodzaju sprawach.