Kancelaria Adwokacka Acta VeraAlimenty – dla rodzica, małżonka, rodzeństwa
Alimenty kojarzą się przede wszystkim ze świadczeniem pieniężnym, które wypłacane jest na rzecz małoletnich dzieci przez jednego z małżonków, po rozwodzie. W polskim prawie istnieją jednak inne przypadki ustanawiania i pobierania alimentów – mogą być one bowiem zasądzone na rzecz rodzica, byłej żony czy męża, a nawet dla rodzeństwa.
Rodzice mogą zdecydować się na złożenie pozwu o alimenty od dzieci w szczególnych przypadkach – podobnie jest z alimentami na małżonka czy dla rodzeństwa. Podstawową przesłanką do uzyskania tego świadczenia jest pozostawanie strony wysuwającej roszczenie w stanie niedostatku. Co ten termin właściwie oznacza? Niedostatek to niemożność samodzielnego utrzymania się, rozumianego jako spełnianie podstawowych potrzeb życiowych, takich jak wyżywienie, zakup odzieży czy utrzymanie zajmowanej w danej chwili nieruchomości. Każdy z tych przypadków jest jednak inny – kiedy więc sąd może ustanowić alimenty na rodzica, małżonka czy alimenty dla rodzeństwa?
Alimenty dla rodzica – kiedy ich wypłacanie jest uzasadnione?
Alimenty są obowiązkiem zapewnienia środków utrzymania i wychowania, powstającym pomiędzy krewnymi w linii prostej. Nie oznacza to więc tylko konieczności uiszczania alimentów dla dzieci. Zależność ta działa również w drugą stronę. Kiedy zasądzane są alimenty na rodzica, ile muszą wynosić i czy zawsze ich uiszczenie będzie następować w gotówce?
Aby alimenty na rodzica zostały zasądzone, musi dojść (łącznie) do zaistnienia dwóch przesłanek: po pierwsze rodzic musi znajdować się w stanie niedostatku, po drugie pełnoletnie dziecko musi być na tyle niezależne finansowo, by móc spełnić roszczenia matki bądź ojca. Sąd bada wówczas zarówno sytuację materialną powoda, jak i wezwanego do opłacania alimentów dziecka, a także ich możliwości zarobkowe. Warto pamiętać o tym, że alimenty od dzieci wcale nie muszą być przekazywane rodzicom w formie gotówkowej – niekiedy formą pomocy będzie zakup opału, odzieży, leków, opłacenie remontu czy badań. Rodzice mogą ponadto wskazać dziecko, od którego chcą otrzymywać alimenty, przy czym jeśli jedno z dzieci nie będzie w stanie spełnić tego obowiązku, przechodzi on na zamożniejszego potomka.
Dodatkowo należy pamiętać o tym, że alimenty na rodzica nie będą mogły zostać ustanowione, jeśli sąd uzna, że roszczenie powoda bądź powódki jest nadużyciem przysługujących im praw – przykładowo w sytuacji, w której rodzice porzucili dziecko przed laty, a obecnie domagają się od niego finansowego wsparcia.
W jakich okolicznościach można ubiegać się o alimenty na małżonka?
Alimenty na dziecko bez rozwodu to sytuacja odwrotna do tej, w której jedna ze stron pragnie uzyskać alimenty… bez ślubu. Czy w takich okolicznościach istnieje możliwość wkroczenia na drogę sądową? Ustawodawca uznaje, że dziecko zrodzone ze związku pozamałżeńskiego nabywa niemal takie same prawa, które przysługują dziecku zrodzonemu w małżeństwie. Oznacza to, że matka (bądź ojciec) mogą ubiegać się o alimenty bez ślubu. Postępowanie wygląda wówczas podobnie, jak w sytuacji rozwodu, jednak niezbędne jest sądowe ustalenie, czy dziecko jest faktycznie potomkiem mężczyzny (zarówno jeśli jest on stroną wysuwającą roszczenie, jak i tą, do której roszczenie się wystosowuje). Badanie nie jest konieczne wówczas, gdy partner „uzna” dziecko za swoje. To jednak rzadka sytuacja – przeważnie niezbędne jest postępowanie sądowe z ustaleniem ojcostwa, aby alimenty na dziecko bez ślubu mogły zostać wypłacone.
Innym przypadkiem są alimenty na żonę lub męża – zasądzenie konieczności uiszczania alimentów zależy bowiem od tego, w jakich okolicznościach byli małżonkowie otrzymali rozwód.
Sytuacja jest stosunkowo jasna, jeśli rozwód nastąpił bez orzeczenia o winie lub została stwierdzona wina obojga małżonków. Wówczas alimenty na małżonka mogą być przyznane obu stronom, przy czym muszą zajść wspomniane wyżej przesłanki o pozostawaniu w niedostatku oraz o sytuacji finansowej umożliwiającej regularne wypłacanie świadczeń.
W przypadku stwierdzenia wyłącznej winy jednej ze stron, druga może ubiegać się o alimenty na żonę po rozwodzie lub męża nawet wtedy, gdy nie pozostaje w stanie niedostatku. Ponadto sąd ustanowi alimenty wtedy, gdy rozwód przyczynił się do pogorszenia sytuacji materialnej strony niewinnej.
Kolejny przypadek to alimenty na żonę bez rozwodu (lub na męża). W prawie określa się je tak naprawdę jako roszczenie o zaspokojenie potrzeb – jest ono możliwe do wysunięcia w sytuacji, w której jeden z małżonków opuścił drugiego, przez co pogorszył sytuację materialną porzuconej strony.
Kiedy mogą zostać zasądzone alimenty na rodzeństwo?
Tak jak już zostało to wspomniane, obowiązek alimentacyjny w pierwszej kolejności dotyczy krewnych w linii prostej. Przykładem takiej sytuacji są alimenty od ojca na dziecko czy od dziadków na wnuki. Możliwe jest również uzyskanie alimentów „na odwrót” – od wnuków w stosunku do dziadków, czy od dzieci w stosunku do rodziców. Jeśli te możliwości nie są dostępne lub zostały wyczerpane, może dojść do zasądzenia alimentów na rodzeństwo – zarówno biologiczne, jak i przyrodnie. W przypadku sądowego rozstrzygania sprawy, jaką są alimenty dla rodzeństwa, znów bada się przesłanki o niedostatku oraz o możliwościach finansowych strony obarczonej roszczeniem. Jeśli sąd uzna powództwo za zasadne, a przesłanki te wystąpią łącznie, wówczas określone zostaną alimenty na rodzeństwo.
***
Alimenty na żonę po rozwodzie (bądź na męża po rozwodzie), a także alimenty na rodzeństwo czy rodziców to sprawy, które nie są tak jednoznaczne, jak większość spraw o przyznanie alimentów na dzieci. Z uwagi na ten fakt, bez względu na to, czy jest się stroną wysuwającą roszczenie czy też obarczoną takim obowiązkiem, warto skorzystać z profesjonalnej pomocy adwokatów – ich wiedza i doświadczenie znacznie zwiększają bowiem szansę na pomyślne rozwiązanie sporu oraz na jego maksymalnie skrócony i uproszczony przebieg.
Kancelaria Adwokacka Acta VeraAlimenty na dziecko – bez rozwodu, bez ślubu, za granicą… Czy w każdej sytuacji można się o nie ubiegać?
Alimenty na dziecko w Polsce są zazwyczaj utożsamiane z konsekwencją rozwodu, czyli z sądowym zakończeniem związku małżeńskiego między dwojgiem osób i jednoczesnym zobowiązaniem jednego z rodziców do przekazywania określonej sumy pieniędzy z przeznaczeniem na utrzymanie dziecka. To dla sądu stosunkowo typowa sytuacja – co jednak wtedy, gdy rodzice nigdy nie zawarli ze sobą związku małżeńskiego, dziecko przebywa z jednym z nich za granicą lub rozwód nie doszedł jeszcze do skutku?
Choć pojęcie alimenty na dziecko jest niezwykle szerokie i kryje się pod nim m.in. obowiązek dostarczania rzeczy materialnych, niezbędnych do wychowania dziecka, a także obowiązek opieki nad nim, to większość osób kojarzy je ze świadczeniem pieniężnym. Aby domagać się alimentów na rzecz dziecka, należy liczyć się z koniecznością uzyskania postanowienia sądu – tylko w takim przypadku roszczenia jednego z rodziców dziecka będą mogły zostać zrealizowane. Istnieją jednak sytuacje, w których przyznanie alimentów na dziecko nie jest takie proste – są to wszystkie okoliczności odmienne od standardowej sprawy rozwodowej, czyli żądanie alimentów bez ślubu, gdy dziecko przebywa za granicą lub gdy rodzice wcale nie chcą unieważniać swojego małżeństwa.
Alimenty bez rozwodu i separacji
Alimenty na rzecz dziecka nie mogą być ustanowione w trakcie trwania małżeństwa – nawet, jeśli małżonkowie pozostają w separacji. Istnieje jednak inna droga, która pozwoli wyegzekwować świadczenie od małżonka uchylającego się od obowiązku utrzymania dziecka. W takim przypadku (jeśli strona wysuwająca roszczenie z różnych przyczyn nie chce składać pozwu o rozwód) można złożyć do sądu inny pozew, a mianowicie o zaspokojenie potrzeb rodziny.
W ten sposób można uzyskać „alimenty bez rozwodu”. Sąd, po rozpatrzeniu materiału dowodowego i wysłuchaniu obu stron konfliktu (małżonków), zadecyduje o wypłacaniu części lub całości cyklicznych dochodów rodzica uchylającego się od obowiązku utrzymania dziecka i gospodarstwa domowego, do rąk rodzica, który zajmuje się tymże utrzymaniem. Sprawa o takie „alimenty bez rozwodu” przebiega w sądzie szybciej i sprawniej, niż postępowanie rozwodowe. Nie oznacza to jednak, że nie warto się do niego odpowiednio przygotować. Należy zgromadzić wszelkie dowody zakupów, rachunki, potwierdzenia wpłat, tak aby sąd nie miał wątpliwości, która strona faktycznie utrzymuje dziecko, a która nie spełnia tego obowiązku.
Alimenty bez ślubu
Alimenty na dziecko bez rozwodu to sytuacja odwrotna do tej, w której jedna ze stron pragnie uzyskać alimenty… bez ślubu. Czy w takich okolicznościach istnieje możliwość wkroczenia na drogę sądową? Ustawodawca uznaje, że dziecko zrodzone ze związku pozamałżeńskiego nabywa niemal takie same prawa, które przysługują dziecku zrodzonemu w małżeństwie. Oznacza to, że matka (bądź ojciec) mogą ubiegać się o alimenty bez ślubu. Postępowanie wygląda wówczas podobnie, jak w sytuacji rozwodu, jednak niezbędne jest sądowe ustalenie, czy dziecko jest faktycznie potomkiem mężczyzny (zarówno jeśli jest on stroną wysuwającą roszczenie, jak i tą, do której roszczenie się wystosowuje). Badanie nie jest konieczne wówczas, gdy partner „uzna” dziecko za swoje. To jednak rzadka sytuacja – przeważnie niezbędne jest postępowanie sądowe z ustaleniem ojcostwa, aby alimenty na dziecko bez ślubu mogły zostać wypłacone.
Alimenty na dziecko za granicą
Co w sytuacji, w której jeden z małżonków chce pobierać alimenty na dziecko za granicą? Nie ma ku temu żadnych przeszkód – jeśli alimenty na dziecko zostały zasądzone w trakcie rozwodu, to niezależnie od miejsca zamieszkania dziecka, pieniądze muszą trafić do uposażonego. W odwrotnej sytuacji sprawa wygląda podobnie – jeśli dziecku przyznano alimenty, a rodzic, na którego nałożono wyrokiem sądu obowiązek alimentacyjny mieszka za granicą – również musi się z niego wywiązywać.
***
Każda z wyżej wymienionych sytuacji może budzić wątpliwości. Alimenty a separacja? Alimenty przed rozwodem lub bez ślubu? We wszystkich tych przypadkach istnieje droga prawna, na której można dochodzić swoich roszczeń, jednak jest ona nieco bardziej skomplikowana, niż w przypadku „zwykłych” spraw alimentacyjnych. Aby mieć pewność co do powodzenia własnej sprawy, warto zdać się na wiedzę pracowników dobrej kancelarii adwokackiej. Jej przedstawiciele nie tylko pomogą stronie wysuwającej pozew w jego złożeniu czy zgromadzeniu dowodów, ale poprzez swoje doświadczenie będą w stanie zwiększyć szanse powoda bądź powódki na uzyskanie założonych celów w sądzie.