Prawo rodzinne

Kancelaria Adwokacka Acta Vera

Alimenty na dziecko – bez rozwodu, bez ślubu, za granicą… Czy w każdej sytuacji można się o nie ubiegać?

Alimenty na dziecko w Polsce są zazwyczaj utożsamiane z konsekwencją rozwodu, czyli z sądowym zakończeniem związku małżeńskiego między dwojgiem osób i jednoczesnym zobowiązaniem jednego z rodziców do przekazywania określonej sumy pieniędzy z przeznaczeniem na utrzymanie dziecka. To dla sądu stosunkowo typowa sytuacja – co jednak wtedy, gdy rodzice nigdy nie zawarli ze sobą związku małżeńskiego, dziecko przebywa z jednym z nich za granicą lub rozwód nie doszedł jeszcze do skutku?

Choć pojęcie alimenty na dziecko jest niezwykle szerokie i kryje się pod nim m.in. obowiązek dostarczania rzeczy materialnych, niezbędnych do wychowania dziecka, a także obowiązek opieki nad nim, to większość osób kojarzy je ze świadczeniem pieniężnym. Aby domagać się alimentów na rzecz dziecka, należy liczyć się z koniecznością uzyskania postanowienia sądu – tylko w takim przypadku roszczenia jednego z rodziców dziecka będą mogły zostać zrealizowane. Istnieją jednak sytuacje, w których przyznanie alimentów na dziecko nie jest takie proste – są to wszystkie okoliczności odmienne od standardowej sprawy rozwodowej, czyli żądanie alimentów bez ślubu, gdy dziecko przebywa za granicą lub gdy rodzice wcale nie chcą unieważniać swojego małżeństwa.

Alimenty bez rozwodu i separacji

Alimenty na rzecz dziecka nie mogą być ustanowione w trakcie trwania małżeństwa – nawet, jeśli małżonkowie pozostają w separacji. Istnieje jednak inna droga, która pozwoli wyegzekwować świadczenie od małżonka uchylającego się od obowiązku utrzymania dziecka. W takim przypadku (jeśli strona wysuwająca roszczenie z różnych przyczyn nie chce składać pozwu o rozwód) można złożyć do sądu inny pozew, a mianowicie o zaspokojenie potrzeb rodziny.

W ten sposób można uzyskać „alimenty bez rozwodu”. Sąd, po rozpatrzeniu materiału dowodowego i wysłuchaniu obu stron konfliktu (małżonków), zadecyduje o wypłacaniu części lub całości cyklicznych dochodów rodzica uchylającego się od obowiązku utrzymania dziecka i gospodarstwa domowego, do rąk rodzica, który zajmuje się tymże utrzymaniem. Sprawa o takie „alimenty bez rozwodu” przebiega w sądzie szybciej i sprawniej, niż postępowanie rozwodowe. Nie oznacza to jednak, że nie warto się do niego odpowiednio przygotować. Należy zgromadzić wszelkie dowody zakupów, rachunki, potwierdzenia wpłat, tak aby sąd nie miał wątpliwości, która strona faktycznie utrzymuje dziecko, a która nie spełnia tego obowiązku.

Alimenty bez ślubu

Alimenty na dziecko bez rozwodu to sytuacja odwrotna do tej, w której jedna ze stron pragnie uzyskać alimenty… bez ślubu. Czy w takich okolicznościach istnieje możliwość wkroczenia na drogę sądową? Ustawodawca uznaje, że dziecko zrodzone ze związku pozamałżeńskiego nabywa niemal takie same prawa, które przysługują dziecku zrodzonemu w małżeństwie. Oznacza to, że matka (bądź ojciec) mogą ubiegać się o alimenty bez ślubu. Postępowanie wygląda wówczas podobnie, jak w sytuacji rozwodu, jednak niezbędne jest sądowe ustalenie, czy dziecko jest faktycznie potomkiem mężczyzny (zarówno jeśli jest on stroną wysuwającą roszczenie, jak i tą, do której roszczenie się wystosowuje). Badanie nie jest konieczne wówczas, gdy partner „uzna” dziecko za swoje. To jednak rzadka sytuacja – przeważnie niezbędne jest postępowanie sądowe z ustaleniem ojcostwa, aby alimenty na dziecko bez ślubu mogły zostać wypłacone.

Alimenty na dziecko za granicą

Co w sytuacji, w której jeden z małżonków chce pobierać alimenty na dziecko za granicą? Nie ma ku temu żadnych przeszkód – jeśli alimenty na dziecko zostały zasądzone w trakcie rozwodu, to niezależnie od miejsca zamieszkania dziecka, pieniądze muszą trafić do uposażonego. W odwrotnej sytuacji sprawa wygląda podobnie – jeśli dziecku przyznano alimenty, a rodzic, na którego nałożono wyrokiem sądu obowiązek alimentacyjny mieszka za granicą – również musi się z niego wywiązywać.

***

Każda z wyżej wymienionych sytuacji może budzić wątpliwości. Alimenty a separacja? Alimenty przed rozwodem lub bez ślubu? We wszystkich tych przypadkach istnieje droga prawna, na której można dochodzić swoich roszczeń, jednak jest ona nieco bardziej skomplikowana, niż w przypadku „zwykłych” spraw alimentacyjnych. Aby mieć pewność co do powodzenia własnej sprawy, warto zdać się na wiedzę pracowników dobrej kancelarii adwokackiej. Jej przedstawiciele nie tylko pomogą stronie wysuwającej pozew w jego złożeniu czy zgromadzeniu dowodów, ale poprzez swoje doświadczenie będą w stanie zwiększyć szanse powoda bądź powódki na uzyskanie założonych celów w sądzie.

Kancelaria Adwokacka Acta Vera

Pozew o podwyższenie alimentów – kiedy możesz żądać większych pieniędzy na dziecko?

Podwyższenie alimentów na dziecko w sytuacji, gdy zostały one już przyznane, jest możliwe na drodze sądowej. Strona, która oczekuje takiej zmiany, powinna zgłosić się do sądu z odpowiednim pozwem o alimenty. Do rozstrzygnięcia sprawy każdorazowo jest jednak wymagane przedstawienie sądowi uzasadnienia roszczenia wraz z dokumentami potwierdzającymi to uzasadnienie.

Prawo alimentacyjne, którego źródłem jest Kodeks rodzinny i opiekuńczy (uchwalony 25 lutego 1964 r.), stanowi o tym, że na obowiązek alimentacyjny składają się środki niezbędne zarówno do utrzymania, jak i do wychowania dziecka. Co to oznacza?

Pieniądze pochodzące z alimentów mogą być wydatkowane nie tylko na spełnienie podstawowych potrzeb uposażonego dziecka (takich jak choćby zakup ubrań, jedzenia, opału, środków higienicznych itp.), ale również na jego rozwój intelektualny (w tym opłacenie zajęć dodatkowych, prywatnych wizyt u psychologa czy terapeuty, kupno pomocy naukowych, edukacyjnego sprzętu elektronicznego etc.). Jeśli potrzeby związane zarówno z podstawowym utrzymaniem, jak i z „kosztami wychowania” dziecka wzrosną, wówczas można złożyć do sądu pozew o podwyższenie alimentów. Prawo alimentacyjne dopuszcza więc dochodzenie wspomnianego roszczenia w dość szerokiej rozpiętości przypadków. Oto kilka przykładów…

• Podwyższenie alimentów na dziecko związane z jego potrzebami. Może to być nowy komputer, program multimedialny do nauki języków obcych, pójście na studia lub do prywatnej szkoły, uprawianie sportu wymagającego pewnych nakładów finansowych (na sprzęt, treningi) czy wreszcie samo dorastanie dziecka (które w zasadzie automatycznie wiąże się ze zwiększeniem jego potrzeb – zarówno bytowych, jak i tych intelektualnych). Oprócz tego pozew o podwyższenie alimentów może być wysunięty także z powodu kłopotów szkolnych dziecka, których skutecznym rozwiązaniem mogą stać się dodatkowe (płatne) zajęcia lub korepetycje z wybranych przedmiotów.
• Podwyższenie alimentów na dziecko związane ze zmianą sytuacji materialnej. O podwyższenie alimentów można ubiegać się również wówczas, gdy sytuacja finansowa rodzica uposażonego dziecka gwałtownie się pogorszyła. Przyczyną takiego stanu rzeczy może być – na przykład – utrata pracy lub choroba uniemożliwiająca podjęcie zatrudnienia, a także choroba dziecka, która wymaga kosztownego leczenia.

Podwyższenie alimentów – jak wygląda procedura?

Pozew o podwyższenie alimentów to tylko część procedury, mającej na celu uzyskanie świadczenia o wyższej wysokości, co ma zaspokoić podstawowe potrzeby bytowe i intelektualne dziecka. O czym należy pamiętać w trakcie ubiegania się o podwyższenie alimentów na dziecko? Przede wszystkim o tym, że w przypadku roszczeń małoletnich dzieci to one będą występować w roli powodów, natomiast rodzic stanie się w tym momencie ich zastępcą (jeśli dziecko osiągnęło już pełnoletniość, może samo złożyć taki pozew). Ponadto warto wiedzieć, że sam dokument składa się w sądzie rejonowym, w wydziale rodzinnym i nieletnich.

Najtrudniejszą częścią przygotowań jest jednak sam pozew o alimenty. Uzasadnienie wnioskowanej kwoty, a także komplet dokumentów potwierdzających zasadność roszczeń, powinny być starannie opracowane – zwiększa to bowiem znacząco szanse na powodzenie całej sprawy oraz na przyspieszenie jej przebiegu. Z tego między innymi względu warto się zwrócić o pomoc do adwokata, dzięki któremu cały proces będzie mniej stresujący dla powoda lub powódki oraz dla jego prawnego opiekuna, występującego tu w roli zastępcy.

Pozew o alimenty – w czym pomoże prawnik?

Kancelaria będzie służyła pomocą nie tylko w kwestii wysunięcia powództwa, ale również w skompletowaniu niezbędnych załączników, dowodów i informacji. Składają się na nie między innymi wnioski dowodowe (przykładowo: zaświadczenia o stanie zdrowia, umowy pracownicze bądź wypowiedzenia, wyciągi z konta, rachunki za leczenie lub zajęcia dodatkowe itd.), a także pisemne uzasadnienia wniosków oraz określenie wysokości alimentów, jakie docelowo chce uzyskać powód. Jeśli chodzi o pozew o alimenty, uzasadnienie jest kluczowe – to właśnie ono w dużej mierze wpływa na decyzję sędziego. Prawnik opracuje je lepiej niż laik. Oprócz tego, zaufany adwokat zadba również o wszystkie „technikalia” pozwu, które pod wpływem emocji mogłyby zostać pominięte (oznaczenie sądu i wydziału, do którego pozew zostanie wniesiony czy odwołanie się do poprzedniego wyroku decydującego o przyznaniu alimentów).

Kancelaria Adwokacka Acta Vera

Dokumenty rozwodowe – jakie dokumenty do rozwodu za porozumieniem stron?

Najważniejszym dokumentem rozwodowym, inicjującym całe postępowanie, jest pozew rozwodowy. Na tym etapie, który jest pierwszym krokiem do formalnego zakończenia małżeństwa, osoba składająca pozew, tj. powód lub powódka, może określić, czy wnioskuje o rozwód bez orzekania o winie, czy o rozwód zakończony takim właśnie orzeczeniem.

Rozwód bez orzekania o winie przebiega znacznie szybciej, niż sprawa wymagająca wskazania winy małżonka lub małżonki za rozkład pożycia. Z tego względu wiele par decyduje się na rozwód za porozumieniem stron. Jakie dokumenty potrzebne do rozwodu bez orzekania o winie należy przygotować? Pierwszym z nich jest oczywiście pozew rozwodowy, który składa się w Sądzie Okręgowym, właściwym dla ostatniego wspólnego miejsca zamieszkania obu stron. Należy wskazać w nim szereg informacji, w tym m.in.:

• dane stron pozwu (imiona, nazwiska, adresy zamieszkania, PESEL powoda/powódki i pozwanego/pozwanej),
• informację o tym, czy powód/powódka wnosi o rozwód bez orzekania o winie, z winy obu stron lub z winy jednej ze stron,
• w przypadku posiadania dzieci, informacje odnośnie do roszczeń powoda/powódki dotyczące alimentów i ich wysokości, kwestii ustalenia opieki nad dziećmi, miejsca ich zamieszkania itd.,
• informację dotyczącą uprzednio podejmowanych prób mediacji lub innych sposobów pozasądowego rozwiązania sporu albo – jeśli nic takiego nie miało miejsca – informację wyjaśniającą brak mediacji.

Pozew jest najważniejszym dokumentem prowadzącym do orzeczenia o rozwodzie. To właśnie na jego podstawie sąd moderuje całą rozprawę, a także stawia pytania związane z pożyciem małżeńskim. Tylko w taki sposób może się bowiem upewnić, że obie strony (np. w przypadku rozwodu bez orzekania o winie) są zgodne co do rozwiązania małżeństwa, a ich decyzja jest przemyślana i ostateczna. Właśnie dlatego dokumenty rozwodowe bez orzekania o winie warto przygotować z pomocą adwokata, który rozwieje wszystkie wątpliwości i pomoże sporządzić pozew tak, by sprawa została rozstrzygnięta zgodnie z roszczeniem powódki lub powoda.

Jakie dokumenty do rozwodu należy dostarczyć w formie załączników do składanego pozwu? 

Jest to przede wszystkim skrócony odpis aktu małżeństwa, a w przypadku posiadania dzieci – także skrócone odpisy aktów ich urodzenia. Dodatkowo przy składaniu pozwu trzeba uiścić opłatę w wysokości 600 złotych, choć w przypadku złej sytuacji materialnej, można ubiegać się o zniesienie opłat sądowych.

Dokumenty rozwodowe bez orzekania o winie – co zabrać na rozprawę?

Po złożeniu dokumentów potrzebnych do rozwodu bez orzekania o winie, czyli pozwu wraz z załącznikami, oczekuje się na termin rozprawy sądowej, podczas której dojdzie do rozwiązania małżeństwa. Dokumeznty do rozwodu, które należy zabrać ze sobą na rozprawę, to: dowód osobisty, odpis pozwu rozwodowego, odpis skrócony aktu urodzenia oraz (w przypadku posiadania dzieci) odpisy skrócone ich aktów urodzenia.

Sąd, na podstawie dokumentów rozwodowych (złożonego wcześniej pozwu oraz oświadczeń złożonych przez oboje małżonków podczas rozprawy), orzeka o zakończeniu małżeństwa. Należy pamiętać przy tym, że dokumenty rozwodowe – w przypadku, gdy jest to rozwód bez orzekania o winie – muszą odpowiadać oświadczeniom małżonków na sali sądowej. Oznacza to, że zarówno powód/powódka, jak i pozwany/pozwana powinni przed sądem potwierdzić wolę rozwodu bez orzekania o winie. W przeciwnym wypadku postępowanie sądowe może trwać znacznie dłużej. Aby uniknąć takich niejasności, warto przygotowane wcześniej z adwokatem dokumenty potrzebne do rozwodu skonsultować z drugą stroną sporu.

Rozwód bez orzekania o winie – konsekwencje dla obu stron

Mimo iż od złożenia dokumentów rozwodowych bez orzekania o winie do samej rozprawy i jej zakończenia mija tak naprawdę niewiele czasu, to konsekwencje postępowania rozwodowego mogą trwać jeszcze długo po jej zakończeniu. Zwłaszcza, gdy w grę wchodzi kwestia alimentów. Składając dokumenty do pozwu o rozwód bez orzekania o winie, należy mieć świadomość, że obie strony mają prawo do roszczeń o alimenty, ale tylko w sytuacji, gdy udokumentują swój niedostatek odpowiednimi zaświadczeniami (np. zaświadczeniem o pozostawaniu bezrobotnym). Trzeba pamiętać również o tym, że rozwód bez orzekania o winie daje prawo do żądania alimentów wyłącznie przez okres 5 lat od daty ustania obowiązku małżeńskiego lub do momentu, w którym strona pobierająca alimenty wejdzie w nowy związek małżeński.

Kancelaria Adwokacka Acta Vera

Jak się rozwieść – szybko i bez komplikacji

Ci, którzy właśnie podjęli ostateczną decyzję o rozstaniu – zwłaszcza po burzliwym związku – zastanawiają się teraz, jak szybko dostać rozwód. Istnieje kilka sposobów na to, by przyspieszyć tę procedurę, czy może raczej ograniczyć czasowo niektóre z jej etapów. Należy jednak pamiętać że to, jak można się szybko rozwieść, zależy również od dobrej woli obojga partnerów oraz od ich determinacji w dopełnianiu wszelkich formalności.

Szybki rozwód zależy od wielu czynników. Przede wszystkim jest to skrupulatne i dokładne dopełnienie wszelkich formalności (w tym złożenie poprawnego pozwu o rozwód, załączenie odpowiednich dokumentów), a także porozumienie się z partnerem w kwestii kluczowych decyzji wpływających na życie każdej ze stron po ustaniu stosunku małżeńskiego. Dobrze, aby osobom, które chcą rozstać się z partnerem bądź partnerką, ale nie wiedzą, jak szybko dostać rozwód, już od początku załatwiania formalności towarzyszył adwokat – dzięki jego wiedzy, doświadczeniu oraz wsparciu dokumenty z pewnością zostaną wypełnione poprawnie, a powód lub powódka będzie mieć wówczas pewność, że wniosek nie będzie cofnięty do uzupełnienia i rozprawa przebiegnie szybko oraz bez niespodzianek.

Jak załatwić rozwód – zadbaj o komplet dokumentów

Czy istnieją jeszcze inne sposoby na to, jak wziąć rozwód szybko i bez komplikacji? Oprócz prawidłowo wypełnionego pozwu rozwodowego z kompletem niezbędnych załączników, sposobem na przyspieszenie formalności jest uiszczenie opłaty sądowej jeszcze przed złożeniem pozwu. W przeciwnym wypadku sąd wysyła do powoda bądź powódki wezwanie do zapłaty, co znacząco wydłuża cały proces pod względem formalnym. 

Kolejnym krokiem pozwalającym na szybki rozwód jest rezygnacja ze składania wniosku o zwolnienie z opłaty sądowej. Ta możliwość z pewnością jest przydatna dla powódek i powodów będących w złej sytuacji finansowej, ale dla osób, które zastanawiają się, jak wziąć rozwód szybko i bez komplikacji – niekoniecznie. Wniosek taki składa się bowiem wraz z dokumentami potwierdzającymi sytuację finansową, w których trzeba wykazać m.in. dochody, składniki majątku i inne aspekty pozwalające sądowi orzec, czy zwolnienie powoda lub powódki z opłaty jest rzeczywiście zasadne. Taki proces może potrwać wiele dni, czasem nawet tygodni, co wydłuża całą procedurę rozwodową. 

Jak uzyskać rozwód podczas pierwszej rozprawy – dogadaj się z partnerem

Jak załatwić szybko orzeczenie o rozwodzie? Na samym początku powinno się zwrócić do… partnera. Wiele osób wciąż nie wie, że szybki rozwód otrzymują zazwyczaj te pary, które decydują się na rozejście bez orzekania o winie. Sędzia na rozprawie musi wtedy jedynie upewnić się co do tego, czy strony rzeczywiście chcą dobrowolnie się rozwieść. W innym przypadku (czyli w momencie wnioskowania o uznanie winy jednego bądź obojga małżonków za całkowity rozkład pożycia małżeńskiego), sąd musi zbadać przedstawione mu dowody (bilingi, treść wiadomości telefonicznych i elektronicznych, zdjęcia, filmy), a także – w razie wątpliwości – przesłuchać ewentualnie świadków. To sprawia, że szybki rozwód jest niemożliwy – potrzeba kilku rozpraw, by sędzia mógł sprawiedliwie wyważyć racje obu stron.

Jak się rozwieść szybko, gdy w grę wchodzi podział majątku lub ustanowienie opieki nad małoletnimi dziećmi? W takim przypadku również warto porozmawiać o tych kwestiach z partnerem przed rozprawą. Jeśli pomiędzy rodzicami dojdzie do porozumienia, co do opieki nad dziećmi, wystarczy, że osoby ubiegające się o rozwód opiszą swoje zgodne roszczenia w pozwie, a później potwierdzą je tylko przed sądem. 

A co z majątkiem? Jeśli nastąpiło porozumienie z partnerem – podobnie jak w przypadku kwestii opieki nad dziećmi oraz zgodności co do orzekania o winie – para może udać się do notariusza, który – za obopólną zgodą małżonków – sporządzi odpowiedni dokument. Na jego podstawie strony będą dysponować majątkiem po rozwodzie. Jeśli jednak porozumienie co do podziału składników majątku między małżonkami nie zostało osiągnięte, warto skorzystać z usług doświadczonego adwokata. Dzięki jego rozległej wiedzy cała sprawa przebiegnie szybciej, a roszczenia danej strony będą miały znacznie większe szanse na ich realizację w całości.

Kancelaria Adwokacka Acta Vera

Dokumenty niezbędne do orzeczenia rozwodu

Do każdej sprawy o rozwód – tak z orzekaniem o winie jak i nie – potrzebne są następujące dokumenty:

• zupełny akt małżeństwa
• skrócony akt urodzenia małoletnich dzieci (czyli, jeśli małżeństwo jest bezdzietne albo dzieci są pełnoletnie, wymóg dostarczenia tego dokumentu znika)
• dowód uiszczenia opłaty w kwocie 600 zł. (bądź też – alternatywnie – wniosek o zwolnienie od kosztów wraz z oświadczeniem o stanie majątkowym)
• zaświadczenie o dochodach (bądź PIT) osoby wnoszącej pozew. Dokument można złożyć również w toku postępowania na wezwanie sądu.
• porozumienie o wykonywaniu władzy rodzicielskiej (o ile małżonkowie osiągnęli porozumienie co do tego, u którego z rodziców dziecko ma mieszkać, oraz jak mają wyglądać kontakty z dzieckiem drugiego rodzica)

Do pozwu trzeba załączyć wyszczególnienie wszystkich dowodów, jakie pragniemy powołać w postępowaniu.

Kancelaria Adwokacka Acta Vera

Zawinione przyczyny orzeczenia rozwodu

Przyczyny rozkładu pożycia małżeńskiego zasadniczo dzielą się na zawinione i niezawinione. Istnieją także przyczyny rozkładu pożycia, które mogą być potraktowane przez sąd jako zarówno zawinione bądź też niezawinione – w zależności od okoliczności danej sprawy. Podstawą przyjęcia winy małżonka jest uznanie przez sąd, że jego zachowanie przyczyniło się do powstania lub pogłębienia rozkładu pożycia małżeńskiego. Za postępowanie zawinione uznane być mogą także te zachowania jednego z małżonków, które co prawda stanowią reakcję na niezgodne z zasadami społecznymi postępowanie drugiego małżonka, jednak przekraczają pewne dopuszczalne granice.

Należy pamiętać, że między niewłaściwym zachowaniem się małżonka, a rozkładem pożycia małżeńskiego musi istnieć związek przyczynowy. Nie każde naruszenie obowiązków małżeńskich stanowić będzie o winie danego małżonka lecz tylko te, które miało wpływ na spowodowanie (bądź utrwalenie) rozkładu pożycia małżeńskiego. (wyrok Sadu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 12.03.2010r., sygn. akt IACa 35/10).

Trzeba jeszcze wskazać, że wina jest niestopniowalna, co oznacza, że sąd nie analizuje, wina którego z małżonków była większa. Zawinione jest każde zachowanie, które zasługuje na negatywną ocenę i które w jakimkolwiek stopniu przyczyniło się do rozkładu pożycia małżeńskiego. Ujmując tę kwestię obrazowo – 99% winy jednego małżonka oraz 1 % winy drugiego skutkować będzie orzeczeniem rozwodu z winy obojga małżonków.

Poniżej przedstawiamy katalog najczęstszych przyczyn ustania więzi małżeńskich.

Niewierność małżeńska

Strony zawierające małżeństwo zobowiązują się do wzajemnej pomocy i wierności (art. 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Naruszenie zasady wierności prowadzi więc do złamania danego słowa (wyrok SA w Katowicach z 18.2.2010 r., I ACa 29/10).

Cudzołóstwo może być podstawą udzielenia rozwodu bez względu na czas, kiedy je popełniono, jeżeli było ono przyczyną lub choćby jedną z przyczyn rozkładu pożycia stron (orzeczenie SN z 19.12.1950 r., C 347/50).

Istnieją jednak sytuacje, gdy związek jednego z małżonków z innym partnerem nie stanowi podstawy o orzeczenia rozwodu z jego winy. Dzieje się tak, gdy do ustania więzi małżeńskich doszło przed nawiązaniem osobistej relacji z nowym partnerem. Ma to przykładowo miejsce, gdy kobieta zwiąże się z innym mężczyzną po tym, jak do ustania więzi małżeńskich doszło z powodu przemocy ze strony męża. W takim wypadku możliwe jest orzeczenie rozwodu z wyłącznej winy stosującego przemoc małżonka. Stanowisko to zostało potwierdzone orzeczeniem Sądu Najwyższego, który wskazał, że „Związek jednego z małżonków z innym partnerem w czasie trwania małżeństwa, lecz po wystąpieniu zupełnego i trwałego rozkładu pożycia między małżonkami, nie daje podstawy do przypisania temu małżonkowi winy za ten rozkład” (wyrok SN z 28.9.2000 r., IV CKN 112/00).

Zdrada nie oznacza jedynie współżycia z inną osobą podczas trwania związku małżeńskiego, ale również należy ją interpretować jako zdradę psychiczną i emocjonalną. Wśród zawinionych przyczyn rozkładu pożycia małżeńskiego mieści się niewierność przejawiająca się poprzez inne zachowania się małżonka wobec osoby płci przeciwnej, które mogą stwarzać tzw. pozory zdrady lub w inny sposób wykraczają poza granice przyjętej normalnie obyczajowości i przyzwoitości.

Wymienić tu można np. związanie się małżonka z inną osobą węzłem uczuciowym, w którym nie dochodzi do cudzołóstwa, ale któremu towarzyszą wyznania miłości i pocałunki (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 26.03.1952 r., C 813/51), czy też długotrwałe zamieszkiwanie przez zamężną kobietę z innym mężczyzną w warunkach stwarzających pozory zdrady małżeńskiej (orzeczenie Sądu Najwyższego z 24.04.1951 r., C 735/50).

Przemoc w małżeństwie

Przemoc rozumiana jest zarówno jako agresja fizyczna jak i psychiczna (wulgaryzmy, zmuszanie do poniżających zachowań itp.)

Nawet jednorazowa sytuacja może zostać uznana za zawinioną przyczynę rozkładu pożycia małżeńskiego. Zniewaga i zniesławienie jak również poniżanie mogą dotyczyć dowolnej sfery życia współmałżonka (aparycja, zachowanie, wykształcenie, zainteresowania, życie zawodowe itp.).
Agresja wobec współmałżonka i rodziny może przejawiać się w formie werbalnej oraz fizycznej, często agresywne zachowanie współmałżonka wynika ze wzburzenia emocjonalnego i skutkiem tego jest reagowanie impulsywne, brutalne i agresywne, niejednokrotnie pozbawione kontroli swoich zachowań i przewidywania jego skutków (wyrok SN z 24.5.2005 r., V CK 646/04).

Wskazane wyżej zachowania mogą zostać uznane za zawinioną przyczynę rozkładu, nawet wtedy, gdy były reakcją na poważne przewinienie drugiej strony, np. zdradę.

Niekiedy przejawem agresji może być groźba, o ile wpłynęła na rozkład pożycia stron, w związku z obawą jej spełnienia. Należy zbadać czy groźba świadczy o nieprawidłowych i wrogich nastawieniach współmałżonka względem drugiego małżonka (orzeczenie SN z dnia 24 kwietnia 1951r. C 735/50, NP. 1951, Nr 12, s. 44).

Jeżeli istnieją ku temu przesłanki, korzystne dla uzyskania orzeczenia o winie jest powołanie się wyroku rozwodowym na wyrok sądu karnego, skazującego stosującego przemoc małżonka za przestępstwo z art. 207 k.k. (znęcanie się).

Alkoholizm i inne nałogi w małżeństwie

Alkoholizm prowadzi do rozpadu rodziny, co znalazło potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Ze względu na drastyczność zachowywania się małżonka uzależnionego od alkoholu, nie można – na płaszczyźnie prawa i konkretnych okoliczności sprawy – wymagać od drugiego małżonka dalszego pożycia z nim, jeżeli sprzeciwia się temu dobro rodziny, a w szczególności dobro małoletnich dzieci stron. (I CKN 438/00).

Oprócz alkoholizmu przyczyną może być uzależnienie od innych nałogów, zwłaszcza narkotykowych.

Formą uzależnienia jest także nałogowe spędzanie czasu na graniu w gry komputerowe.

Opuszczenie małżonka

Opuszczenie małżonka stanowi zawinioną przesłankę rozwodową jeśli jest nieuzasadnione i zawinione. Tego typu porzucenie jest szczególnie nagannie oceniane, gdy opuszczony małżonek pozostaje w potrzebie.

Natomiast opuszczenie przez żonę wraz z dziećmi wspólnego domu, stanowiące reakcję na poważne zagrożenie ze strony męża bezpieczeństwa osobistego i wspólnych dzieci, nie jest moralnie naganne, i nie może być uznane za zawinione spowodowanie rozkładu pożycia małżeńskiego (wyrok SN z 5.12.1997 r., I CKN 597/97).  (podobnie: orzeczenie SN z 28.11.1997 r., II CKN 457/97).

Bezczynny tryb życia w małżeństwie

Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, oboje małżonkowie powinni przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny. Oczywiście często zdarza się w praktyce, iż jedno z małżonków pracuje zawodowo, drugie zaś zajmuje się domem i wychowywaniem dzieci; w takiej sytuacji nie można zarzucić bezczynności któremukolwiek z nich.

Bezczynny tryb życia przejawia się zwykle nieusprawiedliwionym powstrzymywaniem się przez małżonka od wykonywania pracy zarobkowej, przy braku zaangażowania w obowiązki domowe. W wyroku z dnia 09.03.1956 r., IV CR 36/55, Sąd Najwyższy wskazał, że okoliczność, iż zdolny do pracy małżonek nie podejmuje pracy zawodowej bądź pracuje w stopniu wysoce niedostatecznym może być przyczyną rozkładu pożycia nawet wówczas, gdy sytuacja materialna rodziny nie wymaga przyczyniania się przez tego małżonka do zaspokajania potrzeb rodziny.

Każde z małżonków ma jednak swobodę określenia tego, w jaki sposób dba o rodzinę.

Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego, nie można małżonce postawić zarzutu zaniedbywania rodziny, posługując się tylko faktem podjęcia przez nią pracy zawodowej” (II C 2911/52).

Odmowa współżycia fizycznego w małżeństwie

Jedną z trzech głównych więzi małżeńskich (obok więzi emocjonalnej i gospodarczej) jest więź fizyczna, przeto jej brak ma istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania małżeństwa. Z tego względu jednostronna, nieuzasadniona decyzja jednego z małżonków o zerwaniu więzi fizycznej przesądza o jego winie za rozkład małżeństwa. Zasadę tę potwierdził Sąd Najwyższy, orzeczeniem z dnia 8.5.1951 r., (C 184/51).

Odmowa współżycia fizycznego przez małżonkę, nad którą mąż się znęcał, nie stanowi zawinionej przez nią przesłanki rozkładu pożycia małżeńskiego (wyrok SA w Gdańsku z 20.5.2009 r., I Aca 368/09).

Odmowa wzajemnej pomocy w małżeństwie

Przepis art. 23 kro nakłada na małżonków między innymi obowiązek wzajemnej pomocy. Ten obowiązek ma szczególne znaczenie w niepomyślnych okolicznościach życiowych, w szczególności takich jak choroba. Porzucenie małżonka w ciężkiej chorobie, a więc wówczas gdy potrzebuje on specjalnie troskliwej opieki i serdecznego współczucia z reguły spotyka się ze sprzeciwem moralnym ze strony społeczeństwa. (Wyrok SA w Białymstoku z dnia 24 czerwca 1997 r., I ACr 162/97)

Zły stosunek do rodziny małżonka

Za winnego rozkładu pożycia małżeńskiego można uznać tego z małżonków, który przejawia niezasługujące na aprobatę zachowania wobec członków rodziny swego współmałżonka. Wskazanymi przez Sąd Najwyższy przykładami takich zachowań są: utrudnianie współmałżonkowi wypełniania obowiązku troski o fizyczny i duchowy rozwój dzieci z poprzedniego małżeństwa (orzeczenie z 07.03.1953 r., C 2031/52) oraz znieważanie i bicie matki współmałżonka (orzeczenie z 13.09.1950 r., C 335/50).

Dopuszczalne jest uznanie zawinienia małżonka dopuszczającego się niewłaściwego zachowania w stosunku do osoby trzeciej, jednak nie może ulegać wątpliwości, że może tu chodzić jedynie o taką osobę, która związana jest z małżonkiem więzami rodzinnymi czy szczególną przyjaźnią. Nie może być to osoba, z którą współmałżonek nawiązał intymne pożycie, co stało się przyczyną rozkładu pożycia, nawet gdyby zachowanie się skarżącej uraziło uczucia współmałżonka do tej osoby. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.03.2003r, sygn. akt IV CKN 1957/00)

Osoba, która zawiera związek małżeński z osobą posiadającą nieletnie dzieci z poprzedniego małżeństwa, jakkolwiek nie sprawuje prawnej pieczy nad nimi, powinna wspólnie ze współmałżonkiem starać się o ich utrzymanie i wychowanie. Uchybia tym obowiązkom małżonek, który zachowaniem swoim stwarza warunki utrudniające drugiemu małżonkowi wypełnienie obowiązku troski o fizyczny i duchowy rozwój dzieci tego małżonka z poprzedniego małżeństwa, w szczególności gdy bez uzasadnionych powodów nie zgadza się na pobyt dzieci we wspólnym domu lub doprowadza drugiego małżonka do oddania dzieci na wychowanie poza wspólnotą rodzinną”. (Orzeczenie SN z dnia 7 marca 1953 r., C 2031/52, OSN 1953, poz. 123)

Nieetyczne postępowanie małżonka

Pod tym bardzo szerokim pojęciem kryje się szereg zachowań współmałżonka, które pozostają w sprzeczności z dyspozycją przepisu art. 23 KRO, zgodnie z którą małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie, są obowiązani do wspólnego pożycia, pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli. W praktyce chodzi o wszelkie nieetyczne zachowania jakie miały miejsce po zawarciu małżeństwa, bądź wcześniej, ale zostały zatajone, np. zatajenie przed małżonkiem posiadania dziecka pozamałżeńskiego.

Zmiana religii przez małżonka

Zmiana religii przez jednego z małżonków może być – w konkretnych okolicznościach – uznana za zawinioną przyczynę rozkładu pożycia małżeńskiego (art. 57 § 1 kro) (wyrok S.N. z dnia 25 sierpnia 2004 r., sygn. akt IV CK 609/2003 ).

Orzeczenie o winie jednego z małżonków a roszczenia alimentacyjne

Orzeczenie o winie w wyroku rozwodowym lecz ma kluczowe znaczenie przede wszystkim z punktu widzenia roszczeń alimentacyjnych między byłymi małżonkami.

Zagadnienie to reguluje art. 60 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego

Art. 60. § 1. Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

§ 2. Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

§ 3. Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.

Powyższe unormowanie umożliwia małżonkowi „wyłącznie niewinnemu” dochodzenia od małżonka wyłącznie winnego alimentów w zakresie koniecznym dla zachowania dotychczasowej stopy życiowej. Roszczenie alimentacyjne może być dochodzone zarówno w pozwie o rozwód bądź też po zakończeniu sprawy rozwodowej, w osobnym postępowaniu.

Orzeczenie o winie nie przekłada się automatycznie na rozstrzygnięcie sądu w kwestii powierzenia władzy rodzicielskiej i ustalenia kontaktów z małoletnimi dziećmi, choć postępowanie dowodowe koncentruje się wokół podobnych zagadnień.

Kancelaria Adwokacka Acta Vera

Niezawinione przyczyny orzeczenia rozwodu

Przy zaistnieniu takiej przyczyny, sąd orzeknie rozwód, chodź wystąpienie takich okoliczności nie przesądzi o winie małżonka, którego dotyczą np. małżonek, który zapadnie na chorobę psychiczną nie będzie uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia; inna rzecz, że w wypadku choroby psychicznej małżonka, sąd w pewnych sytuacjach może nie orzec rozwodu.

– choroba (w tym choroba psychiczna; niewydolność seksualna małżonka, bezpłodność);
– różnica światopoglądów
– różnica charakterów i poziomu intelektualnego;
– różnica wieku