Zapraszamy do kontaktu oraz do wizyty w naszej kancelarii
Adwokat Marcin Komorowski
Kancelaria Acta Vera
ul. Nawrot 4 lok. 4
90-060 Łódź
Obowiązek alimentacyjny – na kim spoczywa i w jakich sytuacjach?
Obowiązek alimentacyjny to obowiązek dostarczania bieżących środków utrzymania osobom, które nie mogą utrzymać się samodzielnie.
Spoczywa on na krewnych w linii prostej oraz rodzeństwie (art. 128 kro).
Obowiązek ten dotyczy nie tylko rodziców i dzieci.
Alimentów może domagać się dziecko od ojca, matki lub obojga rodziców, ale także wnuk od dziadka i dziadek od wnuka, rodzeństwo, także przyrodnie, a nawet pasierb od ojczyma i macochy.
Od czego zależy wysokość zasądzonych alimentów?
Sąd orzeka o wysokości świadczenia alimentacyjnego rozważając:
- usprawiedliwione potrzeby uprawnionego, pod tym pojęciem rozumie się podstawowe, biologiczne czy edukacyjne potrzeby,
- możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego. Co ważne, nie chodzi tu o to, ile ktoś faktycznie zarabia, ale o to, ile mógłby (art. 135 kro), ponadto sąd nie uwzględni zmiany w tych możliwościach na gorsze, jeżeli w ciągu ostatnich trzech lat przed sądowym dochodzeniem świadczeń alimentacyjnych osoba, która była już do tych świadczeń zobowiązana, bez ważnego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub w inny sposób dopuściła do jego utraty albo jeżeli zrzekła się zatrudnienia lub zmieniła je na mniej zyskowne (art. 136 kro).
Roszczenia o świadczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem lat trzech (art. 137 kro).
Można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego w razie zmiany sytuacji uprawnionego bądź też zobowiązanego. (art. 138 kro).
Szczególne obowiązki ojca wobec dziecka i jego matki
Ojciec niebędący mężem matki obowiązany jest przyczynić się w rozmiarze odpowiadającym okolicznościom do pokrycia wydatków związanych z ciążą i porodem oraz kosztów trzymiesięcznego utrzymania matki w okresie porodu. Z ważnych powodów matka może żądać udziału ojca w kosztach swego utrzymania przez czas dłuższy niż trzy miesiące. Jeżeli wskutek ciąży lub porodu matka poniosła inne konieczne wydatki albo szczególne straty majątkowe, może ona żądać, ażeby ojciec pokrył odpowiednią część tych wydatków lub strat. Roszczenia powyższe przysługują matce także w wypadku, gdy dziecko urodziło się nieżywe. Wyżej wymienione roszczenia przedawniają się z upływem lat trzech od dnia porodu (art. 141 kro).
Matka może żądać, aby mężczyzna niebędący jej mężem, którego ojcostwo zostało uwiarygodnione, wyłożył odpowiednią sumę pieniężną na koszty utrzymania matki przez trzy miesiące w okresie porodu oraz na koszty utrzymania dziecka przez pierwsze trzy miesiące po urodzeniu jeszcze przed urodzeniem się dziecka. Termin i sposób zapłaty tej sumy określa sąd (art. 142 kro). Jeżeli zaś ojcostwo mężczyzny, który nie jest mężem matki, nie zostało ustalone, zarówno dziecko, jak i matka mogą dochodzić roszczeń majątkowych związanych z ojcostwem tylko jednocześnie z dochodzeniem ustalenia ojcostwa. Przy czym nie dotyczy to roszczeń matki, gdy dziecko urodziło się nieżywe (art. 143 kro).
Alimenty dla pasierba/pasierbicy, macochy i ojczyma
Dziecko może żądać świadczeń alimentacyjnych od męża swojej matki, niebędącego jego ojcem, jeżeli odpowiada to zasadom współżycia społecznego. Takie samo uprawnienie przysługuje dziecku w stosunku do żony swego ojca, niebędącej jego matką. Mąż matki dziecka, niebędący jego ojcem, może żądać od dziecka świadczeń alimentacyjnych, jeżeli przyczyniał się do wychowania i utrzymania dziecka, a żądanie jego odpowiada zasadom współżycia społecznego. Takie samo uprawnienie przysługuje żonie ojca dziecka, niebędącej matką dziecka. Do obowiązku świadczeń przewidzianego w poprzedzających paragrafach stosuje się odpowiednio przepisy o obowiązku alimentacyjnym między krewnymi (art. 144 kro).
Zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nie dotyczy to jednak obowiązku rodziców względem ich małoletniego dziecka (art. 1441 kro).
Kiedy można domagać się alimentów od osób dalszych?
Obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy:
- nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności,
- gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi,
- gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami (art. 132 kro).
Kłopotliwe do ustalenia zdolności zarobkowe zobowiązanego…
Wysokość alimentów zależy zasadniczo od dwóch głównych przesłanek: od uzasadnionych potrzeb uprawnionego i zdolności zarobkowych zobowiązanego. Ten drugi element jest nierzadko trudniejszy do wykazania; w tym celu sąd wzywa zobowiązanego do przedstawienia zaświadczenia o dochodach; w razie wątpliwości, czy rzetelnie dokumentuje on możliwości zarobkowe, podnieść należy stopę życiową zobowiązanego.
Metody na egzekwowanie alimentów
Uzyskanie wyroku zasądzającego alimenty (a wcześniej zabezpieczenia alimentów) jest często dopiero początkiem drogi prowadzącej do ich faktycznego uzyskania. Jeżeli alimenty nie są płacone lub są płacone nieregularnie, należy wszcząć postępowanie egzekucyjne, składając właściwy wniosek do komornika. W razie bezskuteczności egzekucji można zastosować kilka sposobów postępowania, w szczególności wnieść o wyjawienie majątku dłużnika bądź też w ostateczności pozwać inne osoby (np. zamożnych dziadków dziecka).