Na czym polega zniesienie współwłasności?

Kwestia współwłasności, jej podziału czy zniesienia to jeden z tych prawnych aspektów, który często prowadzi do nieporozumień pomiędzy członkami rodziny, przyjaciółmi bądź innymi bliskimi sobie osobami. Czasem pojawia się przy podziale spadku, czasami po rozpadzie małżeństwa i rozwodzie oraz w innych okolicznościach. Co to jest współwłasność? Jak wygląda w praktyce zniesienie współwłasności przez spłatę współwłaściciela? Czy istnieje współwłasność majątkowa małżonków i co dzieje się z nią po zakończeniu małżeństwa? Odpowiedzi na te i inne pytania dotyczące współwłasności łącznej, współwłasności w częściach ułamkowych i innych aspektów tego zagadnienia w dzisiejszym artykule. Zapraszamy do lektury!

Czym jest współwłasność? Kodeks Cywilny zawiera odpowiedź

Czym jest współwłasność? KC, czyli Kodeks Cywilny, definiuje ją jako prawo więcej niż jednej osoby do tej samej rzeczy bądź nieruchomości. Współwłasność może pojawić się między dwiema osobami na skutek zawarcia małżeństwa, ale również odebrania spadku czy przekazania darowizny (zwykle przez rodziców dla dzieci). W zapisach Kodeksu Cywilnego wyróżnia się także współwłasność ułamkową i łączną – co to oznacza w praktyce? O tym poniżej…

Współwłasność łączna i współwłasność ułamkowa

Czym różni się współwłasność majątkowa w gruncie lub innej nieruchomości od współwłasności łącznej? Kiedy powstaje jeden rodzaj współwłasności, a kiedy drugi? Oto podstawowy podział…

• Współwłasność łączna to specyficzny rodzaj współwłasności, wynikający z przepisów prawa, pojawiający się zwykle w okolicznościach współwłasności masy majątku, a nie konkretnej rzeczy lub nieruchomości. Jak można się domyślić, współwłasność łączna następuje po zawarciu małżeństwa (bez podpisania intercyzy), ale również w ramach majątku wspólnego wspólników w spółce cywilnej.
• Współwłasność ułamkowa (a właściwie współwłasność w częściach ułamkowych) to ta odmiana współwłasności, która dotyczy znacznie większej liczby sytuacji, powstaje – przykładowo – po otrzymaniu przez rodzeństwo spadku w postaci nieruchomości od zmarłych rodziców. Współwłasność ułamkowa oznacza, że każdy współwłaściciel może dysponować swoją częścią nieruchomości bądź ruchomości przypadającej mu w ułamku (zazwyczaj domniemywa się, że części – ułamki są równe, choć zależy to od wielu okoliczności).

Współwłasność nieruchomości i ruchomości – czego może dotyczyć?

Współwłasność może dotyczyć wielu rzeczy, zazwyczaj jednak współwłasność w częściach ułamkowych pojawia się w kontekście nieruchomości, takich jak domy, mieszkania lub działki, otrzymanych w spadku bądź w ramach darowizny (po więcej informacji dotyczących współwłasności w kontekście spadku zapraszamy do artykułu Dział spadku a zniesienie współwłasności – czym się od siebie różnią). Nie są to jednak jedyne przypadki – współwłasność ułamkowa może bowiem również dotyczyć ruchomości, takich jak samochody, sprzęt AGD i RTV oraz wiele innych. Z kolei współwłasność łączna – tak jak już wcześniej zostało wspomniane – dotyczy całego majątku, bez wyszczególniania konkretnych jego składników, jak ma to miejsce w małżeństwie.

W jakim trybie może nastąpić zniesienie współwłasności (KC)?

Jak w praktyce wygląda zniesienie współwłasności ułamkowej lub współwłasności łącznej? KC (Kodeks Cywilny) wyszczególnia dwie drogi, a mianowicie drogę umowną i sądową.

Współwłasność majątkowa może być bowiem zniesiona u notariusza (sporządza on wtedy stosowany akt notarialny, potwierdzający zniesienie współwłasności i podział na odrębne udziały bądź spłatę jednego lub więcej współwłaścicieli). Droga umowna zniesienia współwłasności wybierana jest zwykle w sytuacjach, w których współwłaściciele „dogadali się”, co do sposobu podziału lub spłaty nieruchomości czy ruchomości.

Droga sądowa jest z kolei przeznaczona dla tych osób, które nie mogą dojść kwestii spłaty lub podziału współwłasności do porozumienia. Aby rozpocząć sprawę o zniesienie współwłasności, należy złożyć do sądu stosowny wniosek (rozpocznie się wówczas postępowanie nieprocesowe).

Jeśli dotyczy cię taka sprawa i chcesz dochodzić swoich praw przed wymiarem sprawiedliwości, skontaktuj się z nami – pomożemy ci w przygotowaniu wniosku sądowego, a także w skonstruowaniu argumentacji i zgromadzeniu dowodów.

Warto tutaj dodać, że w Kodeksie Cywilnym wyróżnia się 3 drogi do zniesienia współwłasności:

• podział rzeczy wspólnej (zgodnie z częściami ułamkowymi współwłaścicieli lub wedle innego, ustalonego przez właścicieli podziału),
• przyznanie własności jednemu właścicielowi i spłata pozostałych,
• sprzedaż własności i podział uzyskanych pieniędzy pomiędzy współwłaścicieli.

Jeśli chodzi o wspólność (współwłasność) ustawową małżeńską, to zniesienie współwłasności poszczególnych składników majątku może mieć miejsce dopiero po zakończeniu procedury rozwodowej.

Hipoteka na udziale współwłaściciela a zniesienie współwłasności

Częstym pytaniem, które pojawia się u współwłaścicieli chcących znieść tę współwłasność, jest pytanie o to, czy hipoteka zabezpieczona na jednej części własności ułamkowej będzie klasyfikowana jako dług wszystkich współwłaścicieli. Jeszcze kilka lat temu odpowiedź na tę wątpliwość nie była jasna, natomiast stosowny wyrok Trybunału Konstytucyjnego, uznający za niezgodne zapisy ustawy o księgach wieczystych mówiące o obciążeniu hipoteką wszystkich części współwłasności nieruchomości, w zupełności rozjaśnił tę kwestię. Obecnie, jeśli jeden ze współwłaścicieli obciążył swoją część nieruchomości hipoteką, to po zniesieniu współwłasności nadal on będzie odpowiadał za spłatę tej hipoteki – nie obciąży więc ona pozostałych współwłaścicieli.