Alimenty wstecz a ustalenie ojcostwa

Alimenty na dziecko zwykle zasądzane są tuż po rozwodzie lub rozstaniu rodziców, ale można się o nie ubiegać także w innych okolicznościach – na przykład dużo później. W prawie rodzinnym funkcjonuje bowiem pojęcie „alimentów wstecz”, a także roszczenia regresowego. Obie formy prawne umożliwiają ubieganie się o zaległe alimenty lub równowartość kwoty, która została wydana na zaspokojenie potrzeb dziecka w przeszłości. Konieczne bywa w tej sytuacji uznanie/ustalenie ojcostwa – w Urzędzie Stanu Cywilnego lub na drodze sądowej. Jak w praktyce wygląda ustalenie ojcostwa i ubieganie się o alimenty wstecz lub roszczenie regresowe?

Alimenty a ustalenie ojcostwa – jak dochodzić swoich praw

Każdorazowo do ubiegania się o alimenty na dziecko (zarówno o alimenty wstecz, jak i w zwykłym trybie – na bieżące potrzeby), konieczne jest ustalenie ojcostwa. Jeśli chodzi o osoby, które pozostawały w małżeństwie, to w takiej sytuacji zachodzi domniemanie ojcostwa w stosunku do męża (czy byłego już męża) partnerki, natomiast gdy para nie ma ślubu cywilnego, wówczas może nastąpić:

• uznanie ojcostwa w urzędzie stanu cywilnego przez partnera (można tego dokonać nawet jeszcze przed narodzinami dziecka);
• sądowe ustalenie ojcostwa (pozew może być wytoczony zarówno przez matkę, jak i przez samego ojca dziecka).

Po ustaleniu ojcostwa w jednej z powyższych form można ubiegać się o alimenty (także o alimenty wstecz). Warto dodać, że takie roszczenie może być wysunięte przez jednego z rodziców już podczas składania pozwu o ustalenie ojcostwa.

Alimenty wstecz – w jakich okolicznościach można je uzyskać

Alimenty wstecz to narzędzie, które pozwala jednemu z rodziców (temu, przy którym pozostaje dziecko) uzyskać środki finansowe na pokrycie wydatków na niezaspokojone w przeszłości potrzeby dziecka (co ważne – ubiegać się można jedynie o alimenty do 3 lat wstecz). Oznacza to w praktyce, że matka lub ojciec mogą żądać od drugiego rodzica przed sądem wypłaty alimentów, jednak pod pewnymi warunkami. Musi przede wszystkim zaistnieć sytuacja, w której rodzic opiekujący się dzieckiem nie był w stanie spełniać jego bieżących potrzeb i z uwagi na takie okoliczności popadł w długi. Przykładem może tu być specjalistyczne leczenie, utrata pracy, konieczność wzięcia kredytu czy pożyczki na zaspokojenie bytowych potrzeb dziecka. Dodatkowo okoliczności te muszą zostać udowodnione (poprzez zeznania świadków, dokumenty, umowy, rachunki etc.) przez stronę wnioskującą o alimenty wstecz. Więcej informacji o tej formie alimentów znajduje się w tekście Alimenty wstecz – jak odzyskać zaległe alimenty, do którego lektury zachęcamy.

Pozew o zaległe alimenty – kto i kiedy go składa

Pozew o zaległe alimenty składa się do Sądu Rejonowego (a właściwie Sądu Rodzinnego) właściwego dla miejsca zamieszkania rodzica, przeciwko któremu kieruje się pozew (jeśli nie jest ono znane, można złożyć dokument w sądzie właściwym dla miejsca zamieszkania powoda bądź powódki). W praktyce wniosek o alimenty wstecz dołącza się do pozwu o same alimenty, wykazując w nim (tak, jak już wcześniej zostało to wspomniane) dowody na niezaspokojenie konkretnych potrzeb dziecka.

Alimenty wstecz… albo roszczenie regresowe

Jeszcze jednym narzędziem prawnym pozwalającym uzyskać od pozwanego rodzica pieniądze, jest tak zwane roszczenie regresowe (określane również jako regres alimentacyjny). Przy korzystaniu z tej opcji należy jednak udowodnić, że rodzic, przy którym dziecko pozostaje, musiał – w celu zaspokojenia potrzeb dziecka – zwiększyć swoje zarobki, podejmując przykładowo dodatkową pracę. Dla sądu taka sytuacja oznacza, że rodzic zaspokajał potrzeby potomka w stopniu, który przekraczał jego możliwości, w związku z tym ojciec lub matka niebiorący udziału w wychowaniu potomka musi niejako „zwrócić” te pieniądze. Warto tutaj dodać, że roszczenie regresowe również nie może sięgać swoim zakresem dalej, niż 3 lata wstecz i że jest ono wypłacane jednorazowo.

Alimenty a przedawnienie – kiedy nie trzeba już płacić?

Co do zasady, roszczenie alimentacyjne przedawnia się po upływie 3 lat od daty oczekiwanej wypłaty. Oznacza to, że z każdym miesiącem (ponieważ alimenty to świadczenie wypłacane w systemie miesięcznym), każda „rata” jest o miesiąc „bliższa” przedawnieniu. Jeśli jednak osoba, która jest obciążona alimentami, po wyroku składa oświadczenie o zrzeczeniu się korzystania z zarzutu przedawnienia, wówczas dla niej przedawnienie alimentów nie funkcjonuje. Okres 3 lat dotyczy oczywiście długu alimentacyjnego, który tworzy się już po zasądzeniu przez sąd alimentów. Co jednak ważne, bieg przedawnienia nie może się rozpocząć, jeśli rodzic nadal posiada władzę rodzicielską.

***

Jeśli nie wiesz, czy możesz ubiegać się o alimenty wstecz lub nie masz pewności, czy twoje roszczenie o alimenty przedawniło się, skontaktuj się z nami, korzystając z formularza w zakładce Porady prawne. Nasi specjaliści z pewnością rozwieją wszelkie wątpliwości i pomogą w rozwiązaniu problemu.