Roszczenie regresowe – w jakich przypadkach może mieć zastosowanie

Roszczenie regresowe jest prawem do dochodzenia swoich należności, zwrotu świadczeń na rzecz innych osób. W praktyce najczęściej mamy do czynienia z roszczeniami regresowymi ubezpieczyciela, choć i w innych dziedzinach zdarzają się postępowania regresowe. Kiedy jeszcze mogą mieć zastosowanie?

Roszczenie regresowe tylko na solidnej podstawie

Oficjalny zapis dotyczący roszczenia regresowego został ujęty w art. 376 §1 kodeksu cywilnego:

Jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych.

Oznacza on możliwość postępowania regresowego jedynie w sytuacji, kiedy pomiędzy stronami istnieje jakiś stosunek prawny – na przykład umowa.

Rodzaje roszczeń regresowych (zwrotnych)

Zdecydowana większość postępowań regresowych dotyczy umów ubezpieczeń, choć pojawiają się również roszczenia regresowe w dziedzinie handlu, umowach poręczenia, czy na linii pracodawca – pracownik. W niektórych przypadkach nawet roszczenia alimentacyjne mogą być przedmiotem takiego postępowania (Alimenty wstecz – jak odzyskać zaległe alimenty). Poniżej przybliżamy najpopularniejsze rodzaje roszczeń regresowych.

Roszczenie regresowe ubezpieczyciela

Branża ubezpieczeniowa to sektor, w którym z roszczeniem zwrotnym mamy do czynienia najczęściej. Postępowanie regresowe ubezpieczyciela obejmuje regresy typowe i nietypowe.

Pierwszy rodzaj to wszystkie sytuacje, w których ubezpieczyciel wypłaca poszkodowanemu odszkodowanie i ma prawo domagać się zwrotu całości (lub części kwoty) od osoby, która wyrządziła szkodę.

O regresie nietypowym mówimy wtedy, kiedy sprawcą jest osoba ubezpieczona, czyli strona umowy pomiędzy ubezpieczycielem a daną osobą. Firma ubezpieczeniowa ma prawo w takim przypadku dochodzić zwrotu wypłaconego odszkodowania bezpośrednio od drugiej strony umowy. Takie sytuacje mają miejsce na przykład wtedy, gdy wypadek został spowodowany przez kierowcę będącego pod wpływem niedozwolonych substancji (alkohol, narkotyki etc.) lub gdy szkoda została wyrządzona umyślnie.

Roszczenia zwrotne w umowach poręczenia

Pozostałe rodzaje umów regresowych najczęściej dotyczą poręczeń majątkowych w różnych sytuacjach życia codziennego. Jeżeli poręczyciel zapłacił określoną sumę za dłużnika, ma prawo domagać się od niego zwrotu wyłożonych kwot. Tutaj funkcjonuje również tak zwana odpowiedzialność solidarna dłużników. Jeżeli jeden z nich zapłacił całość świadczenia, ma prawo domagać się od pozostałych dłużników solidarnych zwrotu kwoty w proporcjach ustalonych umową. 

Roszczenia regresowe w dziedzinie handlu

Dotyczą głównie roszczeń sprzedawcy do hurtowni, producenta czy dostawcy towaru. Jeżeli klient dokonuje zwrotu danej rzeczy z powodu jej niezgodności z umową, sprzedawca ma prawo wystąpić do producenta o zwrot wypłaconej kwoty. 

Roszczenie regresowe w stosunku do pracownika

Pracodawca może wypłacić osobie poszkodowanej określoną kwotę za wyrządzone przez jego pracownika szkody, a następnie wystąpić z roszczeniem regresowym do sprawcy szkody (swojego pracownika), domagając się zwrotu wypłaconego odszkodowania. Wysokość roszczenia, o które może się ubiegać pracodawca nie może przekroczyć trzykrotnej wysokości miesięcznego wynagrodzenia danego pracownika z dnia wyrządzenia szkody.

Roszczenia zwrotne wobec pracowników są uzależnione od dodatkowych warunków, które muszą zostać spełnione łącznie:

• szkoda została wyrządzona w czasie wykonywania obowiązków służbowych,
• działanie pracownika było nieumyślne (jeżeli szkoda została wyrządzona celowo – pracownik jest obowiązany w całości pokryć straty z własnych środków),
• osoba poszkodowana doznała strat finansowych,
• pracodawca wypłacił poszkodowanemu odszkodowanie.

Roszczenie regresowe – przedawnienie

Tutaj zastosowanie mają zapisy kodeksu cywilnego i zgodnie z nimi roszczenia regresowe przedawniają się po upływie 6 lat, z wyjątkiem świadczeń okresowych lub związanych z działalnością gospodarczą. W tych przypadkach czas na wystąpienie z roszczeniem to tylko 3 lata.  Czas liczony jest od dnia zapłaty świadczenia.

Terminy te nie są obowiązujące w każdym przypadku. Ogólne przepisy kodeksu cywilnego mają co prawda zastosowanie do większości roszczeń regresowych, ale przy ustalaniu terminu przedawnienia, należy wziąć pod uwagę stan faktyczny, rodzaj regresu oraz kierować się przepisami szczególnymi. Dopiero na podstawie powyższych przesłanek ustalany jest obowiązujący w danym przypadku termin przedawnienia regresowego.

Dziedziczenie roszczeń regresowych

Zdecydowana większość regresów dotyczy branży motoryzacyjnej, a biorąc pod uwagę, że sprawy mogą dotyczyć osób, które spowodowały wypadek, będąc na przykład pod wpływem alkoholu – roszczenie o zwrot wypłaconej sumy nie jest dziedziczne, jeżeli odszkodowanie zostało wypłacone po śmierci sprawcy. Roszczenia regresowe dziedziczone są jedynie w przypadku odszkodowania wypłaconego za życia sprawcy.

W jakich sytuacjach nie można dochodzić roszczeń regresowych?

Jeżeli sprawca wyrządzi szkodę poszkodowanemu, z którym pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym, ubezpieczyciel nie ma możliwości odzyskania wypłaconej kwoty. Tak się dzieje, jeżeli na przykład dziecko popełni szkodę na rzecz rodzica – ubezpieczyciel nie może wtedy wystąpić z roszczeniem zapłaty, ze względu na możliwość pogorszenia się kondycji finansowej rodziny. Wyjątkiem od tej reguły są szkody popełnione celowo.

***

Jeśli masz pytania lub problem do rozwiązania w zakresie roszczeń regresowych, poproś o poradę prawną. Odpowiemy szybko i konkretnie, zdejmując Ci kłopot z głowy.