Odebranie praw rodzicielskich a alimenty – czy nadal trzeba je płacić?

Sądowe pozbawienie władzy rodzicielskiej to – po zakazie kontaktu – jedno z najpoważniejszych ograniczeń, jakie może spotkać rodzica w stosunku do jego własnego dziecka. Pozbawienie władzy zostaje orzeczone z różnych przyczyn, które wpływają bezpośrednio na bezpieczeństwo, zdrowie lub życie małoletniego. Odebranie praw rodzicielskich ojcu lub matce nie znosi jednak pokrewieństwa między nimi a potomstwem i wynikających z tego tytułu obowiązków względem dzieci. Co to oznacza? Czy rodzic pozbawiony praw rodzicielskich musi płacić alimenty? Czy nadal zachowuje prawo do kontaktu z małoletnimi?

W poprzednich artykułach zostały zamieszczone już informacje na temat tego, jak długo trwa obowiązek alimentacyjny i kto musi się z niego wywiązywać, a także na temat konsekwencji wynikających wprost z sądowego pozbawienia władzy rodzicielskiej. W poniższym tekście znajdują się natomiast odpowiedzi na pytania dotyczące wątpliwości, czy osoba pozbawiona praw rodzicielskich musi płacić alimenty, a także czy może korzystać z innych praw, przysługujących jej z racji pokrewieństwa z małoletnim – nawet mimo pozbawienia wspomnianej władzy.

Czy po odebraniu praw rodzicielskich trzeba płacić alimenty?

Wedle zapisów Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego obowiązek alimentacyjny ciąży na rodzicach niezależnie od tego, czy posiadają pełnię praw rodzicielskich, czy może część z tych praw im ograniczono lub w całości odebrano. Oznacza to, że odpowiedź na pytanie – czy po odebraniu praw rodzicielskich trzeba płacić alimenty – brzmi twierdząco. Sytuacja taka ma miejsce wtedy, gdy małoletni nie jest w stanie się utrzymać lub rodzic, przy którym pozostaje pełnia praw rodzicielskich nie jest w stanie utrzymywać dziecka samodzielnie.

Warto przy tym pamiętać, że sąd podejmuje decyzję o wysokości kwoty alimentów nie tyle w odniesieniu do faktycznego stanu zarobków i majątku osoby zobowiązanej do wypłacania świadczeń, ale w odniesieniu do jej możliwości zarobkowych w kontekście jej wykształcenia, umiejętności, kompetencji oraz pozycji na rynku pracy. Taki sposób oszacowania wysokości alimentów zapobiega sytuacjom, w których osoba pozbawiona praw rodzicielskich, ale z nałożonym obowiązkiem alimentacyjnym unika podjęcia zatrudnienia lub celowo zmienia miejsce pracy na gorzej płatne, by uniknąć uiszczania rzeczonych alimentów.

Obok wątpliwości dotyczących tego, czy pozbawienie praw rodzicielskich zwalnia z płacenia alimentów, pojawiają się również pytania rodziców o utrzymanie kontaktu z małoletnim dzieckiem. W tym przypadku również nie ma wątpliwości – jeżeli kontakty te nie zagrażają moralności dziecka, jego prawidłowemu rozwojowi, zdrowiu i życiu (przykładowo – w wyniku choroby alkoholowej rodzica, który został pozbawiony władzy rodzicielskiej), to taki rodzic ma oczywiście prawo do kontaktów z dzieckiem. Ich częstotliwość i okoliczności (np. konieczność obecności drugiego rodzica lub innej, upoważnionej osoby) również można ustalić w sądzie, w odrębnym postępowaniu.

Odebranie praw rodzicielskich a alimenty… od dziecka?

Odwrotną sytuacją, w której więzy pokrewieństwa mają takie same skutki jak w przypadku opisanym powyżej, jest sytuacja dotycząca wypłacania alimentów przez dziecko na rzecz rodzica. W takich okolicznościach rodzic – nawet mimo wcześniejszego pozbawienia władzy rodzicielskiej – również jest uprawniony do roszczenia prawa do alimentów, wypłacanych mu przez jego dorosłe dziecko. Zdarza się to zazwyczaj wtedy, gdy taka osoba (starszy rodzic) znalazł się w niedostatku z istotnych powodów, niezależnych od swojej woli – przykładowo, ciężkiej choroby, uniemożliwiającej mu dalsze kontynuowanie zatrudnienia.

W takiej sytuacji istnieją jednak wyjątki, przez wzgląd na które sąd nie zdecyduje się na przyznanie rodzicowi alimentów. Podczas rozprawy badane są bowiem okoliczności, które mogłyby pozostawać w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Przykładów jest wiele – jeśli w przeszłości rodzic (pozbawiony władzy rodzicielskiej) bił dziecko, zaniedbywał je, doprowadzał do sytuacji, w których zagrożone było życie i zdrowie małoletniego, a także sam nie uiszczał alimentów, wówczas sąd z pewnością odstąpi od wydania decyzji o przyznaniu alimentów takiej osobie. Dodatkowo, jeśli znalazła się ona w niedostatku pomimo realnych możliwości podjęcia zatrudnienia lub z przyczyn zależnych od niej – np. w wyniku choroby alkoholowej, uporczywego uprawiania hazardu czy innych uzależnień połączonych z niepodejmowaniem działań w kierunku zniwelowania tej sytuacji – również sąd nie powinien przyznawać takiej osobie alimentów, ponieważ byłoby to sprzeczne z przywołanymi wyżej zasadami współżycia społecznego.

Odebranie praw rodzicielskich a alimenty – potrzebujesz indywidualnej porady? Skontaktuj się z nami!