Obowiązek alimentacyjny – kto i jak długo musi płacić alimenty na dziecko?

Obowiązek alimentacyjny na dziecko nie zawsze spoczywa na rodzicach – czasem dotyczy on dziadków, a w wyjątkowych przypadkach świadczenie musi zapewnić państwo. Środki finansowe (co do zasady) przekazywane są na dziecko do rąk uprawnionego przedstawiciela ustawowego (czyli zwykle tego z rodziców, z którym dziecko mieszka) co najmniej do ukończenia przez nie 18 roku życia. Jednakże to, jak długo płaci się alimenty na dziecko po osiągnięciu przez nie pełnoletności, zależy przede wszystkim od czasu, w jakim uzyska ono samodzielność finansową. Na kogo więc nakłada się obowiązek alimentacyjny i ile czasu musi upłynąć, zanim świadczenie to nie będzie już konieczne?

W zbiorowej świadomości społeczeństwa obowiązek alimentacyjny wobec dzieci jest prawem małoletnich, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji materialnej ze względu na rozstanie ich rodziców. To prawda – alimenty mają zapewnić dziecku godny byt, to jest: odpowiednie warunki do życia, rozwoju oraz podejmowania edukacji do momentu, w którym nie osiągnie ono samodzielności finansowej. 

Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci – kiedy występuje w praktyce?

Wiele osób sądzi, że obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci powstaje w momencie rozwodu. Nic bardziej mylnego – obowiązek alimentacyjny jest bowiem nakładany na rodzica w momencie przyjścia dziecka na świat. Dotyczy to oczywiście dzieci naturalnych – czyli biologicznych – ale również dzieci przysposobionych (adoptowanych). 

Alimenty od rodziców dziecko uzyskuje wówczas, gdy jeden z rodziców nie może zaspokoić potrzeb życiowych potomka (żywieniowych, bytowych, edukacyjnych). Nie oznacza to jednak, że świadczenie to kończy się wraz z osiągnięciem przez niego wieku 18 lat. Alimenty na pełnoletnie dziecko również się zdarzają – zwłaszcza wówczas, gdy kontynuuje ono naukę w szkole wyższej lub przystępuje do nauki zawodu i nie ma fizycznej możliwości samodzielnego utrzymania się. Uiszczanie alimentów na dziecko pełnoletnie może trwać nawet do zakończenia edukacji przez młodego człowieka (przy czym ścieżka edukacji nie może być uporczywie przedłużana – sąd może weryfikować częstotliwość zmiany kierunku studiów). Drugą praktycznie istotną okolicznością, skutkującą przedłużeniem okresu płacenia alimentów na dziecko, ponad barierę osiągnięcia przez nie wieku lat 18, jest brak możliwości oczekiwania, aby utrzymało się ono samodzielnie, z uwagi na jego zły stan zdrowia i związany z tym brak możliwości podjęcia zatrudnienia.

Alimenty od dziadków – kiedy można się o nie ubiegać?

Choć obowiązek alimentacyjny spoczywa przede wszystkim na rodzicach, to może zaistnieć sytuacja, w której – z różnych powodów – ojciec lub matka nie będą w stanie wywiązać się z uiszczania świadczeń na rzecz dziecka. Wówczas możliwe jest ubieganie się o alimenty od dziadków. Sąd może o nich zadecydować, jeśli rodzice dziecka nie żyją, nie są w stanie zadośćuczynić temu obowiązkowi lub zadośćuczynienie mu wiązałoby się ze znacznymi trudnościami (np. podjęciem dodatkowej, obciążającej zdrowie psychiczne i fizyczne pracy). Warto pamiętać jednak o tym, że obowiązek alimentacyjny na dziecko może być zasądzony wobec dziadków tylko wówczas, gdy ich sytuacja finansowa na to pozwala.

Alimenty od państwa, czyli kilka słów o funduszu alimentacyjnym

W sytuacji, w której niemożliwym jest wyegzekwowanie zasądzonych alimentów (rodzic np. uchyla się przed obowiązkiem alimentacyjnym lub przebywa za granicą), istnieje możliwość ubiegania się o świadczenie z Funduszu Alimentacyjnego. 
Warunkiem otrzymania takiego świadczenia jest wspomniany brak uiszczania alimentów przez osobę wskazaną przez sąd, a także nieprzekraczanie konkretnego dochodu – aktualnie 800 złotych na osobę w gospodarstwie domowym. Należy przy tym pamiętać, że wysokość świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego będzie dokładnie taka sama, jak kwota zasądzonych wcześniej alimentów – przy czym nie może ona przekroczyć 500 złotych. Jeśli więc sąd postanowił wcześniej o wypłacie alimentów w wysokości 300 złotych, to z Funduszu Alimentacyjnego zostanie wypłacona właśnie taka kwota. Jeśli z kolei kwota alimentów wynosiła 600 złotych – uposażony otrzyma maksymalną możliwą wartość, czyli 500 złotych miesięcznie.

Prawdopodobnie pomocnym okaże się również artykuł o tym, jak założyć sprawę o alimenty.

Aby uzyskać alimenty na satysfakcjonującym poziomie (niezależnie od tego, czy świadczeniodawcą ma być rodzic, dziadkowie czy mają one być pobierane w ramach działalności Funduszu Alimentacyjnego), warto sięgnąć po profesjonalną pomoc adwokacką – zwłaszcza podczas sprawy rozwodowej. Dzięki takiemu wsparciu znacząco rośnie szansa na uzyskanie alimentów w pożądanej kwocie, a także zminimalizowane zostaje ryzyko związane z niedopełnieniem spraw formalnych.

Walczysz o alimenty na dziecko i potrzebujesz wsparcia doświadczonego adwokata? Skontaktuj się z nami!

Osobną kwestią jest obowiązek alimentacyjny między małżonkami i byłymi małżonkami – więcej na ten temat tutaj.