Intercyza a dziedziczenie po małżonku i inne kwestie, o których warto wiedzieć

Wspólność majątkowa to podstawowy ustrój majątkowy regulujący sprawy finansowe małżonków. Rozdzielność majątkowa, zwana intercyzą, z zasady określa relacje majątkowe za życia małżeństwa, nie mając żadnego wpływu na dziedziczenie. Intercyza małżeńska, w zależności od momentu, w którym jest zawierana, niesie ze sobą różne skutki prawne. Na czym polega intercyza i w jakich sytuacjach się ją zawiera?

Co to jest intercyza?

Art. 47 §1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego określa intercyzę jako umowę, która zmienia wspólność ustawową (wspólnota majątkowa) poprzez jej rozszerzenie, wyłączenie lub ograniczenie. Zawsze powinna zostać sporządzona w formie aktu notarialnego.

Intercyza – koszt zawarcia umowy

Ustawowy koszt intercyzy przedmałżeńskiej sporządzanej u notariusza to 400 zł plus VAT.

Rozdzielność majątkowa – skutki

Konsekwencje zawarcia intercyzy mają najczęściej charakter gospodarczy. Małżonkowie decydują się na rozdzielność majątkową, aby chronić jedno z nich przed odpowiedzialnością finansową, np. w razie  niepowodzenia biznesowego przedsięwzięcia. Intercyza jest również zawierana często na podstawie osobistych doświadczeń, w celu ochrony majątku jednej z osób.

Intercyza przed ślubem czy intercyza w trakcie małżeństwa?

Skutkiem zawarcia intercyzy przedmałżeńskiej (przedślubnej) jest brak majątku wspólnego małżonków. Każde z nich gromadzi swój majątek odrębny i ma wyłączne prawo do rozporządzania nim. Dochody takie jak np. wynagrodzenie, które w przypadku braku intercyzy powiększałyby majątek wspólny małżonków, w sytuacji rozdzielności majątkowej stanowią dochód wyłącznie jednego z nich. Samodzielne zarządzanie własnym majątkiem nie wymaga uzyskania zgody współmałżonka przy dowolnej transakcji zakupu czy sprzedaży, co pozostaje obowiązkiem w trakcie trwania wspólności majątkowej.

Intercyza małżeńska, a długi przed ślubem

Za wszelkie zobowiązania i długi powstałe przed zawarciem związku małżeńskiego odpowiada wyłącznie osoba, która zaciągnęła zobowiązanie. Osobisty majątek współmałżonka nie może służyć do zaspokojenia tych roszczeń, natomiast wierzyciele mogą sięgać np. po część wynagrodzenia i innych dochodów stanowiących majątek wspólny małżonków.

Zawarcie intercyzy po ślubie nie obejmuje czasu, który upłynął do momentu podpisania umowy o rozdzielności majątkowej. Krótko mówiąc: prawo nie działa wstecz. Czas, w którym małżeństwo było objęte wspólnością majątkową i majątek, który w tym okresie zgromadzili podlega równemu podziałowi. Co więcej, tego podziału można dokonać w każdej chwili od momentu podpisania intercyzy małżeńskiej – na wniosek jednego z małżonków.

Rozdzielność majątkowa (intercyza) również nie oznacza końca możliwości posiadania majątku wspólnego. Jest to wtedy jednak własność współmałżonków na innych zasadach – wspólnego zakupu (nieruchomości, samochodu etc.) na podstawie odrębnej umowy. Nie oznacza ona również pojawienia się wspólności majątkowej.

Dziedziczenie – intercyza NIE ma wpływu na prawo do dziedziczenia po współmałżonku

Jako uregulowanie prawne mające zastosowanie w trakcie trwania małżeństwa, intercyza po śmierci jednego ze współmałżonków przestaje obowiązywać. Po śmierci żony lub męża druga osoba dziedziczy majątek bez zmian – na zasadach ustawowych lub zgodnie z wolą zmarłego.

W przypadku, kiedy z jakiegoś powodu małżonkowie nie chcą dziedziczyć majątku po sobie nawzajem, pozostaje zawarcie umowy, w której zrzekają się dziedziczenia po sobie. Ten dokument de facto pozbawia ich praw do dziedziczenia.

Intercyza nie likwiduje obowiązku alimentacyjnego

Rozdzielność majątkowa pozostaje bez wpływu na obowiązek łożenia na utrzymanie rodziny, w tym małoletnich dzieci. Kodeks rodzinny wprowadza obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny przez współmałżonków. Oznacza on konieczność zapewnienia środków pozwalających na codzienne funkcjonowanie rodziców i dzieci (wyżywienie, koszty leczenia, wychowania, wykształcenia, utrzymania domu etc.). Obowiązek ten obejmuje cały czas trwania małżeństwa, bez względu na panujący w nim ustrój majątkowy (intercyza, czyli rozdzielność majątkowa lub jej brak).

W przypadku rozdzielności majątkowej (obowiązywania intercyzy), kiedy jedno z małżonków odmawia uczestnictwa w kosztach utrzymania rodziny – druga osoba może wystąpić do sądu z wnioskiem o zobowiązanie współmałżonka do zapewnienia stosownych środków.

Po zawarciu intercyzy pozostaje obowiązek alimentacyjny dla małżonka

Po orzeczeniu rozwodu, pomimo zawartej intercyzy w trakcie trwania małżeństwa, małżonkowie mogą być zobowiązani do płacenia sobie wzajemnie alimentów.

Anulowanie intercyzy

Umowę o rozdzielności majątkowej można w dowolnej chwili rozwiązać. Zniesienie intercyzy w trakcie trwania małżeństwa skutkuje powstaniem wspólności majątkowej pomiędzy małżonkami.

Możliwe jest również unieważnienie intercyzy, którego można dochodzić przed sądem. Uzyskanie tego jest jednak dość trudne ze względu na konieczność udowodnienia, że umowa pomiędzy małżonkami została zawarta z tzw. wadą oświadczenia woli. Oznacza ona, że jedna ze stron przed podpisaniem intercyzy nie była świadoma sytuacji majątkowej czy zawodowej współmałżonka lub umowa została podpisana pod presją. W praktyce droga ta jest skomplikowana i czasochłonna.

Czeka Cię sprawa spadkowa i potrzebujesz wsparcia profesjonalnego adwokata, na którymkolwiek z jej etapów? Skontaktuj się z Acta Vera.