Celem adopcji jest dobro dziecka. Zawsze!
Adopcja, czyli przysposobienie, jest formą przyjęcia do rodziny osoby małoletniej i formalnie niespokrewnionej, stwarzającą stosunek podobny do pokrewieństwa.
Jest to przybranie dziecka za swoje i — co do zasady — zawsze ma na celu jego dobro.
Zgodnie z polskimi przepisami przysposobienie ma charakter bezterminowy, czyli nie wygasa z chwilą osiągnięcia pełnoletności przez przysposobionego.
Trzy formy przysposobienia
Wyróżniamy następujące rodzaje przysposobienia:
- pełne – nowa rodzina przysposobionego zajmuje miejsce rodziny naturalnej wraz ze wszystkimi prawami i obowiązkami z wynikającymi z pokrewieństwa, np. w kwestii dziedziczenia;
- niepełne – powstaje stosunek prawny wyłącznie między przysposabiającym a przysposobionym, zatem dziecko nie nabywa praw wynikających z pokrewieństwa względem krewnych przysposabiającego, chyba że wyrażą na to formalną zgodę;
- najpełniejsze – oprócz skutków takich samych jak w przypadku adopcji pełnej, przysposobiony otrzymuje nowy akt urodzenia.
Przez przysposobienie pełne powstaje między przysposabiającym a przysposobionym taki stosunek, jak między rodzicami a dziećmi. Naturalna rodzina w całości przestaje nią być dla przysposobionego, a staje się nią w całości nowa rodzina. Przysposobiony nabywa prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa w stosunku także do krewnych przysposabiającego, a także ustają prawa i obowiązki przysposobionego wynikające z pokrewieństwa względem jego krewnych, jak również prawa i obowiązki tych krewnych względem niego. Skutki przysposobienia rozciągają się także na zstępnych przysposobionego (art. 121 kro).
Przysposobiony otrzymuje nazwisko przysposabiającego, a jeżeli został przysposobiony przez małżonków wspólnie (gdyż wspólnie mogą to zrobić tylko oni) albo jeżeli jeden z małżonków przysposabia dziecko drugiego małżonka – nazwisko, które noszą albo nosiłyby dzieci zrodzone z tego małżeństwa.
Jednakże na żądanie osoby, która ma być przysposobiona i za zgodą przysposabiającego sąd opiekuńczy postanowi, że przysposobiony nosić będzie nazwisko złożone z jego dotychczasowego nazwiska i z nazwiska przysposabiającego. Jeżeli przysposabiający albo przysposobiony nosi złożone nazwisko, sąd opiekuńczy rozstrzyga, który człon tego nazwiska wejdzie w skład nazwiska przysposobionego. Na wniosek przysposabiającego sąd może w orzeczeniu o przysposobieniu zmienić imię lub imiona przysposobionego. Jeżeli przysposobiony ukończył lat trzynaście, może to nastąpić tylko za jego zgodą, w przeciwnym wypadku należy go wysłuchać (art. 122 kro).
Adwokat Marcin Komorowski
Kancelaria Adwokacka Acta Vera
ul. Nawrot 4 lok. 4
90-060 Łódź
tel.: 42 636 42 24
tel. kom.: 506 174 372
e-mail: komorowski@actavera.eu
4 przesłanki do przysposobienia
- Małoletniość osoby, która ma być przysposobiona (art. 114 kro).
- Pełna zdolność do czynności prawnych przysposabiającego.
- Przysposabiający musi posiadać odpowiednie kwalifikacje (weryfikowane np. w drodze wywiadu środowiskowego, na podstawie danych o karalności).
- Między przysposobionym a przysposabiającym musi istnieć odpowiednia różnica wieku, analogiczna jak zwykle między rodzicami a dziećmi (art. 1141 kro).
Zgoda na adopcję
Do przysposobienia wymagana jest zgoda:
- przysposabianego, jeżeli ukończył 13 lat (jeżeli jest młodszy należy go wysłuchać), wyjątkowo można od tego odstąpić, gdy wymaga tego dobro dziecka (art. 118 kro)
- rodziców naturalnych przysposabianego, chyba że są oni nieznani, pozbawieni władzy rodzicielskiej lub gdy porozumienie z nimi napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. Brak takiej zgody nie jest przeszkodą, gdy ich władza rodzicielska jest ograniczona, a taki brak zgody byłby sprzeczny z dobrem dziecka (art. 119 kro)
- przedstawiciela ustawowego dziecka, jeżeli jest ustanowiona opieka, od tego wymogu również można odstąpić, gdy wymaga tego dobro dziecka (art. 120 kro)
- małżonka osoby przysposabiającej, chyba że nie ma on zdolności do czynności prawnych albo że porozumienie się z nim napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody (art. 116 kro)
Kiedy sąd nie zgodzi się na rozwiązanie adopcji?
Rozwiązanie stosunku przysposobienia nie jest dopuszczalne:
- jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro małoletniego dziecka;
- po śmierci przysposobionego lub przysposabiającego, chyba że przysposabiający zmarł po wszczęciu sprawy o rozwiązanie stosunku przysposobienia. W wypadku takim na miejsce przysposabiającego w procesie wstępuje kurator ustanowiony przez sąd (art. 125 kro);
- jeżeli było to przysposobienie, na które rodzice przysposobionego wyrazili przed sądem opiekuńczym zgodę bez wskazania osoby przysposabiającego (art. 1251 kro).
Rozwiązanie stosunku przysposobienia = ustanie skutków adopcji?
Orzekając rozwiązanie stosunku przysposobienia sąd może, stosownie do okoliczności, utrzymać w mocy wynikające z niego obowiązki alimentacyjne.
Z chwilą rozwiązania stosunku przysposobienia ustają jego skutki, a jeżeli rozwiązanie nastąpiło po śmierci przysposabiającego, uważa się, że skutki przysposobienia ustały z chwilą jego śmierci.
Przysposobiony zachowuje nazwisko nabyte przez przysposobienie oraz otrzymane w związku z przysposobieniem imię lub imiona. Jednakże z ważnych powodów sąd na wniosek przysposobionego lub przysposabiającego może w orzeczeniu o rozwiązaniu stosunku przysposobienia postanowić, że przysposobiony powraca do swego pierwotnego nazwiska, które nosił przed orzeczeniem przysposobienia. Na wniosek przysposobionego sąd orzeka o jego powrocie do poprzednio noszonego imienia lub imion (art. 126 kro).
Przysposobienie niepełne
Charakteryzuje się tym, iż skutki przysposobienia polegają wyłącznie na powstaniu stosunku między przysposabiającym a przysposobionym. Jednakże i w tym wypadku skutki przysposobienia rozciągają się na zstępnych przysposobionego. Takie przysposobienie sąd orzeka na żądanie przysposabiającego i za zgodą osób, których zgoda jest do przysposobienia potrzebna. Jednakże nie jest dopuszczalne ograniczenie skutków przysposobienia w wypadku, gdy rodzice przysposobionego wyrazili przed sądem opiekuńczym zgodę na przysposobienie dziecka bez wskazania osoby przysposabiającego (tzw. zgoda blankietowa).
Na żądanie przysposabiającego i za zgodą osób, których zgoda jest do przysposobienia potrzebna, sąd opiekuńczy może w okresie małoletniości przysposobionego zmienić przysposobienie niepełne na pełne (art. 124 kro).
Przysposobienie najpełniejsze
Przysposobienie mające takie same skutki jak pełne, z tym, że dodatkowo następuje sporządzenie nowego aktu urodzenia przysposobionego z wpisaniem przysposabiających jako jego rodziców. W praktyce jest ono najczęstsze.