Zapraszamy do kontaktu oraz do wizyty w naszej kancelarii
Adwokat Marcin Komorowski
Kancelaria Acta Vera
ul. Nawrot 4 lok. 4
90-060 Łódź
Pozbawienie wolności – najsurowsza kara w polskim prawie
Kara pozbawienia wolności to najsurowsza kara, jaką przewiduje polski Kodeks karny.
Człowiek skazany na karę pozbawienia wolności jest przymusowo umieszczony w wyspecjalizowanej do tego placówce.
Wymierza się ją w miesiącach i latach, a czas jej wykonywania musi być ściśle określony
W czasie odbywania kary pozbawienia wolności skazany podlega rygorom regulaminu więziennego, a jego kontakty ze światem zewnętrznym oraz innymi osobami są ograniczone i ściśle kontrolowane.
Kara pozbawienia wolności – dolne i górne granice
W polskim systemie karnym skazanemu można wymierzyć:
- karę pozbawienia wolności na okres od 1 miesiąca do maksymalnie 15 lat;
- karę pozbawienia wolności na okres 25 lat (kara o szczególny charakterze, jedyna bezwzględnie oznaczona);
- karę dożywotniego pozbawienie wolności (art. 37 kk).
Kiedy można wnosić o warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności?
Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności nieprzekraczającej jednego roku, jeżeli jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa.
Zawieszając wykonanie kary, sąd bierze pod uwagę przede wszystkim postawę sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa. Zawieszenia wykonania kary nie stosuje się jednak wobec sprawcy, którego tyczą się przepisy dotyczące recydywy. Wobec sprawcy występku o charakterze chuligańskim oraz sprawcy przestępstwa polegającego na prowadzeniu pojazdu w stanie nietrzeźwości sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności w szczególnie uzasadnionych wypadkach (art. 69 kk).
Ponadto zawieszając wykonanie kary pozbawienia wolności, sąd może orzec grzywnę w wysokości do 270 stawek dziennych, jeżeli jej wymierzenie na innej podstawie nie jest możliwe. Nie podlega ona jednak wykonaniu w razie zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności. W takim przypadku pozbawienie wolności ulega skróceniu o okres odpowiadający liczbie uiszczonych stawek dziennych z zaokrągleniem do pełnego dnia (art. 71 kk).
Kara w zawieszeniu = czas próby dla skazanego
Zawieszając wykonanie kary, sąd może zobowiązać skazanego do:
- informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,
- przeproszenia pokrzywdzonego,
- wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,
- wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu,
- powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,
- poddania się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, albo oddziaływaniom terapeutycznym,
- uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych,
- powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach.
- powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób
- opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym (jeżeli przestępstwo popełniono z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej, sąd określa sposób kontaktu skazanego z pokrzywdzonym)
- innego stosownego postępowania w okresie próby, jeżeli może to zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa.
Sąd może zobowiązać skazanego do naprawienia szkody w całości lub w części, chyba że orzekł środek karny, albo do uiszczenia świadczenia wymienionego katalogu środków karnych (art. 72 kk).
Czas i sposób wykonania nałożonych obowiązków sąd określa po wysłuchaniu skazanego, nałożenie obowiązku polegającego na poddaniu się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, albo oddziaływaniom terapeutycznym, wymaga nadto zgody skazanego.
Jeżeli względy wychowawcze za tym przemawiają, sąd może w okresie próby ustanawiać, rozszerzać lub zmieniać obowiązki (za wyjątkiem informowania o przebiegu, przeproszenia oraz łożenia na utrzymanie innej osoby) albo od ich wykonania zwolnić, jak również oddać skazanego pod dozór albo od dozoru zwolnić (art. 74).
Zawieszając wykonanie kary pozbawienia wolności, sąd może w okresie próby oddać skazanego pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym. Jednakże dozór jest obowiązkowy wobec młodocianego sprawcy przestępstwa umyślnego, sprawcy, do którego stosuje się przepisy o recydywie z art. 64 § 2, a także wobec sprawcy przestępstwa popełnionego w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych (art. 73 kk).
Zawieszając wykonanie kary pozbawienia wolności, sąd może w okresie próby oddać skazanego pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym. Jednakże dozór jest obowiązkowy wobec młodocianego sprawcy przestępstwa umyślnego, sprawcy, do którego stosuje się przepisy o recydywie z art. 64 § 2, a także wobec sprawcy przestępstwa popełnionego w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych (art. 73 kk).
Kiedy sąd zarządza wykonanie zawieszonej kary?
Sąd obowiązkowo zarządza wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany na karę pozbawienia wolności.
Sąd także zarządza wykonanie kary jeżeli skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą.
Sąd może zarządzić wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne przestępstwo niż wyżej wymienione albo jeżeli uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych.
Sąd może także zarządzić wykonanie kary, jeżeli skazany po wydaniu wyroku, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo.
Zarządzenie wykonania kary nie może nastąpić później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby (art. 75 kk).
Przesłanki do przedterminowego warunkowego zwolnienia z odbywania kary pozbawienia wolności
Skazanego na karę pozbawienia wolności sąd może warunkowo zwolnić z odbycia reszty kary tylko wówczas, gdy jego postawa, właściwości i warunki osobiste, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa, okoliczności jego popełnienia oraz zachowanie po popełnieniu przestępstwa i w czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, iż skazany po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa.
Warunki zwolnienia warunkowego
W szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd wymierzając karę pozbawienia wolności, może wyznaczyć surowsze ograniczenia do skorzystania przez skazanego z warunkowego zwolnienia niż wyżej wymienione (art. 77 kk). Skazanego można, niezależnie od wyżej wymienionych warunków, zwolnić warunkowo po odbyciu 15 lat pozbawienia wolności (art. 79 kk).
W razie warunkowego zwolnienia czas pozostały do odbycia kary stanowi okres próby, który jednak nie może być krótszy niż 2 lata ani dłuższy niż 5 lat. Jeżeli zaś skazanym jest osoba, do której stosuje się przepisy o recydywie, okres próby nie może być krótszy niż 3 lata.
Natomiast w razie warunkowego zwolnienia z kary dożywotniego pozbawienia wolności okres próby wynosi 10 lat (art. 80 kk).
Jeżeli w okresie próby i w ciągu dalszych 6 miesięcy, nie odwołano warunkowego zwolnienia, karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia (art. 82 kk).
Jeżeli natomiast warunkowe zwolnienie zostało odwołane, ponowne warunkowe zwolnienie nie może nastąpić przed upływem roku od osadzenia skazanego w zakładzie karnym, a w wypadku kary dożywotniego pozbawienia wolności przed upływem 5 lat (art. 81 kk).